Jak zidentyfikować toksyczną osobę? 3 ostrzegawcze sygnały

Czy jesteś toksyczną osobą?

Założę się, że Twoja odpowiedź brzmi: “Nie, oczywiście, że nie!” Większość z nas postrzega siebie jako życzliwą i dobroduszną, ewentualnie od czasu do czasu nieco szorstką, ale generalnie o dobrym sercu ;-)

Nie ma czegoś takiego jak z natury toksyczna osoba. Każdemu z nas mogło się przydarzyć, że zachowywaliśmy się jak toksyczna osoba. To całkowicie normalne. Wiedza o tym, kiedy jesteś toksyczny, wiąże się z umiejętnością autorefleksji i wzięcia odpowiedzialności. Wiąże się to również z uczeniem się na temat ludzi wokół Ciebie lub perspektyw, z którymi wcześniej się nie spotkał_ś (tj. nie bądź homofobem, rasistą, seksistą itp.). Innym wskaźnikiem może być to, ile trudnych momentów przeszł_ś w swoim życiu i jak sobie z nimi poradził_ś. Bo jeśli wiele trudnych rzeczy nie przeprocesował_ś w sobie, to jest duże prawdopodobieństwo, że zachowujesz się jak toksyczna osoba.

Toksyczność w codziennych interakcjach

Niestety możesz nie wiedzieć, jaki wpływ mają Twoje działania i wypowiedzi na innych. To, co dla Ciebie wydawało się niewinnym żartem, mogło kogoś głęboko zranić. Krytyka, która Twoim zdaniem nie miała większego znaczenia, mogła sprawić, że Twój współpracownik poczuł się bardzo źle i przez kilka dni nosił to w sobie. Mogł_ś myśleć, że bawisz swoich pracowników świetnymi historiami o swoich przygodach, kiedy oni słuchali Cię tylko dlatego, że musieli, i niecierpliwie czekali na moment, kiedy będą mogli sobie pójść. Pamiętam jak pewien wpływowy profesor pokazywał swoje zdjęcia z wakacji – dla mnie to nie było toksyczne (bo mnie interesowało tamte miejsce), ale dla wielu jego podwładnych było to niesmaczne i wkładali wiele wysiłku w ukrywanie swoich emocji.

Tzw. toksyczni ludzie (bo przecież ich nie ma) mogą być toksyczni tylko w pewnych sytuacjach. Możesz być wspaniałym rodzicem i małżonkiem, ale tyranem w pracy. Świetnym szefem i mentorem dla Twojego zespołu, ale potworem np. dla stażystów. Jeśli jesteś dla kogoś niemiły w pewnych sytuacjach, może być trudno to wykryć, ponieważ jeśli zapytasz, prawdopodobnie nie dostaniesz szczerej odpowiedzi.

Więc jak naprawdę dowiedzieć się, czy inni ludzie postrzegają Cię jako toksyczną osobę? Zobacz na samym początku tylko te 5 rzeczy, które przejawiają się w toksycznych zachowaniach. Zastanów się, czy kiedykolwiek robił_ś coś z poniższej listy. Jeśli odpowiedź brzmi tak, być może musisz przemyśleć niektóre ze swoich zachowań lub przekonań.

5 rzeczy w toksycznych zachowaniach

1. Wierzenie, że masz moralną wyższość. Czy czujesz, że jesteś moralnie lepszy od niektórych ludzi wokół Ciebie? Wiele osób tak właśnie ma ;-). Po części dzieje się tak dlatego, że istnieje tak wiele różnych koncepcji moralności. Czy jesteś bardziej moralny, jeśli zarabiasz sam na siebie zamiast dostawać pomoc z MOPSu? Jesteś eko i korzystasz wyłącznie z produktów odnawialnych? Jesteś głęboko religijny? Pomagasz innym i wpłacasz kasę na WOŚP? Niezależnie od tego, co dla Ciebie oznacza „moralność”, istnieje duże prawdopodobieństwo, że dla innych oznacza to coś innego. Niektórzy z nich mogą nawet czuć, że to oni są od Ciebie moralnie lepsi.
2. Mówienie innym, jaką jesteś dobrą osobą (np. uczciwą). Ludzie, którzy deklarują, że są uczciwi, zawsze wydają się podejrzani. Naprawdę uczciwi, nie czują potrzeby mówienia tego. Zakładają, że te cechy są oczywiste i rozumieją, że jeśli tak nie jest, przechwalanie się nie pomoże. To samo tyczy się hojności i sumienności, inteligencji, i innych dobrych cech. Jeśli czujesz potrzebę mówienia o nich innym, warto zastanowić się, dlaczego tego potrzebujesz. Co to mówi o Tobie? Nie ma w tym nic złego, że masz taką potrzebę. Jednak, jeśli się jej dobrze przyjrzysz, możesz dowiedzieć się więcej o sobie i zaspokoić tą prawdziwą potrzebę, która kryje się pod tym, że chcesz komuś powiedzieć, że jesteś uczciwy ;-)
3. Wymuszanie zaufania, szacunku, przyjaźni czy lojalności. Jeśli zdarza Ci się mówić zdania typ: „Nie ufasz mi? lub „Chcę abyście mnie szanowali” – to masz problem. Jak masz zaufanie/szacunek innej osoby to nie musisz o to prosić. Ludzie nie są Ci nic winni, musisz na nie zapracować. Mówienie ludziom, żeby Cię szanowali lub ufali, jest bardzo nieskuteczne w porównaniu z pokazywaniem, dlaczego powinni.
4. Przyjmowanie, że skoro nie znosisz czegoś, nigdy byś tego nie zrobił, może być mylne. “Nienawidzę takich ludzi. Nigdy bym taki/a nie był/a” – możesz tak myśleć, ale równie dobrze możesz nieświadomie zachowywać się w sposób, którego nie lubisz, na przykład być niesprawiedliwym lub manipulować innymi. Jeśli zostaniesz oskarżony o takie zachowanie, warto zastanowić się, czy faktycznie coś zrobił_ś lub powiedział_ś, co mogło to spowodować. Może to być nieporozumienie lub ktoś jest na to szczególnie wrażliwy. Ale może też okazać się, że faktycznie zachowujesz się w sposób, którego nie znosisz. W takim przypadku osoba, która zwróciła Ci na to uwagę, zrobiła Ci przysługę. Teraz, mając świadomość tego, możesz postarać się zmienić swoje zachowanie.
5. Uważanie, że nieodpowiednie postępowanie innych uzasadnia Twoje własne, może być błędne. “Nie ma nic złego w tym, co robię, bo wszyscy tak robią”, “Jeśli tego nie zrobię, to ktoś inny skorzysta”, “Gdy zaczynałem pracę w tej firmie, musiałem ciężko na wszystko zapracować, a ci młodzi chcą to za samo to, że się tutaj zatrudnili.” Fakt, że przeszedł_ś trudny okres, nie oznacza, że ktoś inny powinien przeżyć to samo. Ponadto, taka postawa na konkurencyjnym rynku pracy jest niekorzystna, gdyż najlepsi pracownicy mogą zdecydować się przejść do innej firmy.

Pamiętaj, że zawsze można się zmienić i pracować nad sobą. Ważne jest, aby być świadomym swojego wpływu na innych i dążyć do bycia lepszym Człowiekiem.

Toksyczność pod lupą

Czy jesteś częścią problemu, czy rozwiązania?

Tzw. „toksyczni ludzie” nie biorą odpowiedzialności za swoje działania. Zakładają, że wszyscy inni są problemem i w ogóle nie próbują się poprawić. Pytanie o to, skąd będziesz wiedzieć, czy zachowujesz się toksycznie i czy ludzie nie nazywają Cię toksyczną osobą? Jest to podobne pytanie, jak skąd będziesz wiedzieć, czy jesteś głupi. Głupi nie wiedzą, czego nie wiedzą, więc chodzą wokół, zakładając, że są geniuszami. Podobnie, tzw. toksyczni ludzie często mają wyobrażenie, że nie mogą zrobić nic złego i że są aniołami, podczas gdy tak naprawdę nie są, ponieważ chodzą wokół obwiniając innych i usprawiedliwiając się.

Wszystko sprowadza się do samoświadomości. Musisz dokładnie i bardzo uczciwie ocenić siebie i swoje zachowanie, aby nie oszukiwać samego siebie podczas oceny. Szczerość jest kluczowa. Przyjrzyj się temu, jak reagujesz na sytuacje i ludzi oraz jak oni reagują na Ciebie. Sprawdź, czy ogólnie zachowujesz się uczciwie i troskliwie wobec innych, czy też nieustannie obwiniasz, wbijasz nóż w plecy, manipulujesz, kłamiesz itp. Zastanów się, czy chciałbyś być traktowany tak, jak traktujesz innych ludzi. O ile jesteś bardzo szczery, powinien to być dobry test na to, czy działasz w toksyczny sposób, czy nie.

Jeśli zdarza się, że ktoś nazwał Cię “toksycznym” lub “narcystycznym”, jak na ironię, jest to przejaw zachowania toksycznego. Często ludzie nazywają innych toksycznymi, gdy oni nie pasują do nich. Nie potrafią tego inaczej wyrazić, więc zachowują się toksycznie, używając takich określeń. Może się też zdarzyć, że zachowania innych ludzi wydobywają z Ciebie to, co najgorsze i nie jest to ani Twoja, ani ich wina. Nie ma sensu szukać winnego i winowajców (dowiedz się więcej o wybaczaniu). Trzeba spojrzeć szerzej i zastanowić się, dlaczego zachowujemy się toksycznie. Taką szybką receptą może być po prostu spędzenie czasu z ludźmi, którzy sprawiają, że czujesz się dobrze i wydobywają z Ciebie to, co najlepsze, a unikaj ludzi, którzy tego nie robią. Pamiętaj jednak, że taka postawa przynosi korzyści tylko krótkoterminowe. Spędzając czas wyłącznie z osobami, które sprawiają, że czujesz się dobrze, rzadko znajdziesz okazję do rozwoju osobistego. Angażując się w takie zachowania, ułatwiasz sobie życie (co jest zrozumiałe), ale nie pracujesz nad swoją zdolnością radzenia sobie z trudnymi osobami. W efekcie, będziesz nadal borykać się z trudnymi zachowaniami ludzi, które występują WSZĘDZIE. Dlatego na dłuższą metę pozostaje Ci jedynie praca nad sobą, a dokładniej nad kontrolowaniem swoich emocji.

Rzeczą, która naprawdę czyni Cię toksycznym, jest to, że nie uczysz się na błędach (zobacz efekt Dunninga-Krugera) lub celowo je powtarzasz (tutaj warto się zastanowić nad tym głębiej, np. z profesjonalistą). Ucz się na błędach. Nie powtarzaj ich. Nie bądź małostkowy.

Nienawidzę natrętnych ludzi. Nigdy taki/a nie był(a)bym.” Możesz naprawdę w to wierzyć, a jednak całkiem możliwe, że nienawidzisz, gdy inni ludzie są nachalni – manipulują lub są niesprawiedliwi – a mimo to sam(a) zachowujesz się tak samo. Jeśli ktoś oskarżył Cię o zrobienie czegoś, o czym masz pewność, że nigdy byś tego nie zrobił(a), warto poświęcić trochę czasu i spróbować ocenić, co zrobił_ś lub powiedział_ś, co mogło spowodować to oskarżenie. Możliwe, że doszło do nieporozumienia lub że są oni zbyt wrażliwi. Ale może się zdarzyć, że nie zdając sobie z tego sprawy, zachowujesz się dokładnie w sposób, którego nienawidzisz.

Jeśli tak, to osoba, która zwróciła Ci uwagę na takie zachowanie, wyświadczyła Ci przysługę. Teraz, gdy już to wiesz, możesz wprowadzić pewne zmiany.

Toksyczne cechy

Mowa tutaj o nawykach, postawach i ciągłych działaniach, które mogą szkodzić innym. Wiele toksycznych zachowań może być subtelnych, a naturalnie skłaniamy się do dostrzegania tego, co najlepsze w ludziach. Zrozumienie, kto w Twoim życiu zachowuje się toksycznie, może być trudne. Przyjrzyjmy się toksycznym cechom, na które warto zwrócić uwagę w relacjach – czy to w pracy, w domu czy gdziekolwiek indziej. Zastanów się, czy ktoś z Twojego otoczenia się tak zachowuje, czy może Ty?

• Absolutyzm – dzielić świat na “dobry i zły”.
• Agresja – używać siły i zastraszania
• Arogancja – uważać się za lepszą/ego od innych.
• Bezmyślność – nie myśli o konsekwencjach.
• Brak empatii – trudności z rozumieniem uczuć innych.
• Brak samowiedzy – nie rozumieć swojego zachowania.
• Chciwość – chce więcej, niż potrzebuje.
• Cynizm – działać z pobudek egoistycznych.
• Dominacja – kontrolować sytuację.
• Egoizm – skupiać się na swoich potrzebach.
• Krytykanctwo – np. żona/maż może Ci powiedzieć, że koncert będzie nudny zanim tam dotrzecie.
• Manipulacja – kontrolowanie innych dla własnych korzyści.
• Negatywizm – widzieć świat jako surowy i okrutny
• Niegrzeczność – mówić lub działać w sposób uważany za nieodpowiedni.
• Nieostrożność – podejmować ryzykowne decyzje.
• Nieuczciwość – kłamać lub wprowadzać innych w błąd.
• Perfekcjonizm – chce, aby wszystko było idealne.
• Samolubstwo – skupiać się tylko na sobie.
• Sztywność – niezdolność do adaptacji.
• Wybredność – unikać nowości czy pewnych standardów.

W omawianiu toksycznych zrachowaniach ważne są dwie rzeczy. Po pierwsze, pewne zachowania mogą być pozytywne w pewnych sytuacjach (np. perfekcjonizm) . Po drugie, nasze zachowania nie definiują nas jako ludzi. Wszystkie te toksyczne rzeczy można zmieniać poprzez introspekcję i pracę nad sobą.

Toksyczna osoba – 3 ostrzegawcze flagi

Czy jesteś w toksycznej relacji?

Każdy z nas spotykał, spotyka lub będzie spotykał ludzi, którzy będą zachowywać się toksycznie. Oto 3 ostrzegawcze sygnały, że znajdujesz się w trudnej sytuacji, której być może musisz się przeciwstawić.

1. Ktoś manipuluje i kłamie. Manipulacja polega na próbie sprawienia, że zaczynasz kwestionować swoje przeżycia. Rozpoznasz to, gdy zaczniesz czuć się niepewnie co do swoich uczuć lub wiedzy. Pamiętaj jednak, że jest różnica pomiędzy kwestionowaniem Twoich słów a manipulacją.
2. Nie potrafi prawdziwie przeprosić. Zachowanie toksyczne to też takie w którym unika się odpowiedzialności za swoje zachowanie np. składając półprzeprosiny np. Przykro mi, ale…” Jeśli ktoś składa Ci takie półprzeprosiny, możesz na to zwrócić Waszą uwagę. Nie zawsze ludzie zdają sobie sprawę, że nie okazują empatii czy współczucia.
3. Nie rozumie jak jego zachowanie wpływa na innych. Niektórzy nie zdają sobie sprawy lub po prostu nie obchodzi ich, że ich działania mogą krzywdzić innych, zwłaszcza jeśli brakuje im inteligencji emocjonalnej.

Jeśli ktoś nie rozumie, jakie konsekwencje mają jego działania, spróbuj porozmawiać o tym. Bez względu na to jak pójdzie taka razmowa i tak powinieneś wyznaczyć swoje granice.

Jak radzić sobie z toksycznymi zachowaniami

1. Zrozum, że to nie o Tobie. Toksyczne zachowania innych odzwierciedlają ich problemy i niepewności, a nie Ciebie. Kontrolujesz jedynie swoje działania, samoocenę i zdrowie psychiczne.
2. Staraj się nie reagować bez zastanowienia. Jeśli ktoś traktuje Cię źle, unikaj gniewu, agresji lub irytacji. Mogą one tylko pogorszyć sytuację. Zamiast tego, zacznij od głębokich oddechów. W takich momentach sprawdza się nasza technika. Nazywa się “adaptacyjne radzenie sobie z emocjami”. Składa się z 7 kroków. Można skrócić do 3 kroków, gdy czas jest ograniczony, na przykład na spotkaniu firmowym. Te kroki pomagają w skutecznej samoregulacji emocjonalnej. Na początku, przejście przez wszystkie kroki może zająć trochę czasu. Z czasem jednak stają się one nawykiem. Docelowo, cały proces ma trwać kilka sekund. Szczegółowe instrukcje znajdziesz w naszym treningu z inteligencji emocjonalnej. Jeśli jesteś specjalistą, rozważ zostanie trenerem. Otrzymasz pakiet materiałów, jak wprowadzić tę technikę swoim klientom.
3. Ustal granice. Ustanawianie granic z kimś może zmniejszyć wpływ ich zachowania na Ciebie. Każda granica powinna mieć konsekwencję. Na przykład: “Jeśli moja koleżanka, będzie odnosić się agresywnie, napiszę oficjalną skargę”.
4. Bądź szczery. Wielu ludzi nie zdaje sobie sprawy, że mają toksyczne zachowania. Dlatego powiedzenie komuś, że jego działania zaszkodziły Twojemu samopoczuciu, może pomóc mu zrozumieć, że musi się zmienić.
5. Poszukaj wsparcia w otoczeniu. Na przykład, jeżeli w Twoim miejscu pracy pojawiają się toksyczne zachowania, mogą one negatywnie wpłynąć na cały zespół. Coraz więcej firm zdaje sobie sprawę z tego problemu. Niemniej jednak, zdarzają się miejsca, takie jak pewna publiczna uczelnia, gdzie takie sytuacje były ignorowane. Pewien zespół zwrócił się do mnie po pomoc, co zainspirowało mnie do napisania tego artykułu: “Wyśmiewanie, kpina, szyderstwo…“. Naturalnie, możesz potrzebować wsparcia od innych. Nie ma nic złego w zgłaszaniu takich przypadków swoim przełożonym lub działowi zasobów ludzkich.

Jak rozmawiać z toksyczną osobą?

Spróbuj zastosować ten schemat, aby rozpocząć rozmowę:

„Kiedy robisz lub mówisz…, czuję się (emocja). Rozumiem, że nie masz zamiaru sprawiać, żebym czuł się (emocja), ale chciałbym/chciałabym, abyś przestał(a) tak robić.”

Toksyczne zachowania a relacje

Zrozumienie, jak prezentują się toksyczne zachowania, ułatwi Ci ich dostrzeganie zarówno w relacjach zawodowych, jak i prywatnych. Pamiętaj: czyjeś toksyczne zachowania mogą Cię zranić, ale nie są one odzwierciedleniem Twojej osoby i nie jesteś odpowiedzialny/a za ich naprawę. Tylko osoby wykazujące toksyczne cechy osobowości mogą wziąć odpowiedzialność za swoje działania i je zmienić. Jeśli chcesz nauczyć się rozpoznawać toksyczne zachowania oraz lepiej komunikować się z innymi w pracy i w domu, spróbuj treningu inteligencji emocjonalnej.

Osoby, które przeczytały ten artykuł, sięgnęły również po te:

• Męska emocjonalność – co najbardziej zaboli faceta po rozstaniu
• Jak przestałam być wredna dla swojego męża?
• Od samotności do akceptacji: 8 Faz po rozstaniu u faceta
• Jak efekt Pigmaliona w związku może uratować Twoją miłość… lub ją zniszczyć?
• Wybaczyć, ale nie zapomnieć – jak przezwyciężyć ból i odbudować zaufanie
• Czy jesteś incelem? Zaskakujące fakty, które mogą Cię dotyczyć