Wyśmiewanie, kpina, szyderstwo – czym są, dlaczego ludzie tak robią i jak sobie z tym radzić?

• Chcesz zrozumieć, dlaczego ludzie wyśmiewają, kpią i dopuszczają się szyderstwa?
• Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, skąd bierze się ta potrzeba umniejszania innych?

Dowiedz się, jakie mechanizmy kryją się za kpiną, wyśmiewaniem i szyderstwem oraz jakie są ich psychologiczne konsekwencje. Poznaj różnice między zdrowym humorem a złośliwym drwieniem oraz jakie czynniki wpływają na to, że niektórzy ludzie wykorzystują te formy ekspresji do zadawania bólu innym. Zapraszam Cię do naukowej i łatwej do zrozumienia analizy ludzkich zachowań. Przedstawię Ci w praktyczne i gotowe do uzycia wskazówki co robic z kpiną, wyśmiewaniem i szyderstwem.

Wyśmiewanie, kpina, szyderstwo – czym są?

Wyśmiewanie, kpina, szyderstwo są często wykorzystywanymi środkami ekspresji, używanymi do umniejszania, upokarzania i pomniejszania postrzeganego statusu kogoś lub czegoś. W pierwsze kolejności są środkiem aby nadać sobie pewną władzę na kimś/czymś. Chociaż takie zachowanie może być wykonywane w żartach, może również przejawiać się jako głęboko okrutny i złośliwy czyn mający na celu zadawanie ran psychicznych.

Kpina i dokuczanie – czym się różnią?

Oba te pojęcia w znacznym stopniu pokrywają się znaczeniowo. Jednak kpina jest jednorazowym aktem a dokuczanie powtarzającą się prowokacją.

Kpina/szyderstwo – rola śmiechu

Śmiech, zwłaszcza ze strony osoby posługującej się szyderstwem, kpiną i wyśmiewaniem jest zaproszeniem do wyrażania śmiechu przez innych.  

Wyśmiewanie, kpina, szyderstwo – objawy w głosie, mimice i ciele

Jak wygląda osoba dokonująca wyśmiewania kpienia i szyderstwa i czemu to służy?

Wyśmiewanie, kpina, szyderstwo – głoś

W głosie takiej osoby czasami możemy usłyszeć modulowanie głosu aby był bardziej „śpiewny” i wskazywał na ironię.

Wyśmiewanie, kpina, szyderstwo – mimika

Wskazówki mimiczne, takie jak uśmiechanie się, mruganie lub inne celowo przesadzone wyrażenia służą ukazania śmieszności, ironiczności i niepoważania.

Wyśmiewanie, kpina, szyderstwo – ciało

U osób dokonujących wyśmiewanie, kpiny czy szyderstwa możemy zauważyć  zakrywanie twarzy lub klaskanie.

Wyśmiewanie się z kogoś/ wyśmiewanie innych

Humor jest często wykorzystywany do wspierania więzi społecznych i wyrażania uczuć, ale jego moc może być wykorzystywana w złośliwy sposób, który powoduje szkody. Istnieją psychologiczne wyjaśnienia, dlaczego niektórzy ludzie angażują się w kpiny, wyśmiewanie lub szyderstwo. Należą do nich miedzy innymi szukanie uwagi czy ochrona własnego wizerunku. Takie działania mogą być zakorzenione w niskiej samoocenie, strachu przed wrażliwością, czy poczuciem niepewności. Ważne jest, aby zwrócić uwagę na różnicę między zdrowym przekomarzaniem się a celowymi próbami umniejszania lub zranienia kogoś.

Dlaczego ludzie wyśmiewają, kpią i dopuszczają się szyderstwa? – 10 powodów

1. Wyuczone zachowania od innych

Dynamika rodziny i środowisko głęboko kształtują sposób, w jaki wchodzimy w interakcje z innymi. Niestety, niektórzy rodzice zwracają się ku kpinom i negatywnemu wzmocnieniu w błędnej próbie zmotywowania swoich dzieci. Takie podejście jest nie tylko szkodliwe dla poczucia własnej wartości dziecka, ale często prowadzi do cyklu naśladownictwa, w którym dziecko naśladuje to samo zachowanie. Nie należy lekceważyć tego wpływu – rodzice muszą starać się zapewnić pozytywną i konstruktywną atmosferę dla swojego potomstwa. Jeśli ich rodziny w drodze wychowania nie dały im warunków do rozwoju emocjonalnego to należy zastanowić się nad samodoskonaleniem. Może ono być w różnych formach (np. psychoedukacja, terapia czy trening inteligencji emocjonalnej)

2. Brak poczucia bezpieczeństwa (poniżają innych, aby awansować w hierarchii)

Osoby o niskiej pozycji społecznej często wykorzystują humor jako środek do podniesienia swojego statusu (np. w szkole w grupie rówieśniczej). Wyśmiewając umniejszając cechy innych, próbują odwrócić uwagę od własnych postrzeganych niedociągnięć. To zachowanie można porównać do dwóch osób balansujących na huśtawce: jedna stara się popchnąć swoją platformę, aby podnieść własną. Ich intencje są często proste – chcą być szanowani i akceptowani przez swoich rówieśników/współpracowników/kolegów. Niestety, ostatecznie ma to szkodliwy wpływ na relacje i przyczynia się do toksycznego środowiska.

3. Nie czują się komfortowo z tymi, którzy są inni.

Niektóre osoby mogą reagować na nieznajomość lub różnorodność wyśmiewaniem, kpiną, czy szyderstwem. Najczęściej dotyczy to osób które różnią się od nich pod względem wyglądu, pochodzenia etnicznego, hobby, opinii, przekonań i tak dalej. Ta forma zachowania jest przejawem ksenofobii – irracjonalnego strachu przed obcymi i wszystkim, co obce, co może sprawić, że poczują się niekomfortowo. Takie nierozważne reakcje są często próbą potwierdzenia przez sprawców własnych wyborów i swoich poglądów jako nadrzędnych, jednocześnie zapewniając kontrolę nad czymś, co postrzegają jako zagrożenie.

4. Nie radzenie sobie ze swoimi wadami lub niedociągnięciami.

Kiedy ludzie zmagają się z poczuciem własnej wartości, nierzadko projektują swoją niepewność na innych. Mogą społecznie ostracyzować tych, którzy posiadają cechy, które sami postrzegają jako niepożądane. Na przykład osoba, która czuje się nieswojo ze swoją wagą, może wyśmiewać osoby o większej wadze. W istocie takie zachowanie stanowi formę niechęci do samego siebie przejawiającego się poprzez oczernianie innych w negatywny sposób.

5. Potrzeba bycia w centrum uwagi.

Czy kiedykolwiek czułeś radość z otrzymania entuzjastycznej reakcji po opowiedzeniu dowcipnego żartu? Dla niektórych ta ulotna chwila może być uzależniająca. Takie osoby starają się osiągnąć takie momenty tak często, jak to możliwe. Jednak ich działania nie zawsze wynikają ze złośliwości lub urazy do osoby, którą wyśmiewają . Wykorzystują innych jako narzędzie do osiągnięcia pożądanego rezultatu: to znaczy do wywołania histerycznego śmiechu. Nie zważając na reperkusje, jakie ich działania mogą mieć na osoby dotkniętej kpiną i wyśmiewaniem.

6. Efekt lepszy niż średni (przeciętny)

Efekt lepszy niż przeciętny to tendencja ludzi do postrzegania swoich umiejętności, atrybutów i cech osobowości jako lepszych w porównaniu z przeciętnymi rówieśnikami/pracownikami (Zell, 2020). Umniejszając zachowania i decyzje innych, które różnią się w porównaniu z ich własnymi, starają się utrzymać swoją pozycję na szczycie tego, co uważają za hierarchie piękna, inteligencji, moralności i innych subiektywnych aspektów. Stanowi to formę “świętszego niż ty”, wyrażoną poprzez obraźliwe komentarze i szyderstwa.

Na przykład osoby, które przestrzegają określonej etyki żywieniowej, mogą oczerniać tych, którzy się nie dostosowują, lub członkowie jednej tożsamości płciowej mogą szydzić z tych, którzy identyfikują się inaczej. Alternatywnie, jeśli inna osoba zaczyna otrzymywać pochwały za swój wygląd, intelekt lub postrzegane zdolności moralne, osoby o niskiej pewności siebie mogą starać się przywrócić status quo. Czyli stan kiedy uwaga jest skierowana na nich.

7. Efekt erozji etycznej

Efekt erozji etycznej to degradacja zachowań etycznych, w których współczucie i życzliwość maleją wraz z wyższym statusem społecznym, wiedzą, władzą czy stanowiskiem. W badaniach udowodniono jego istnieje np. w medycynie (Newton, 2008; Bellini, Baime i Shea, 2002; West i inni, 2007).  Erozja etyczna jest zachowaniem, które często przejawiają osoby na stanowiskach władzy. Należą do nich np. pracownicy służby zdrowia czy organów ścigania. Typowym tego przykładem jest sytuacja, w której lekarz może wyśmiewać otyłego pacjenta za nabycie cukrzycy, wierząc, że stan zdrowia można było uniknąć dzięki bardziej świadomym decyzjom życiowym.

8. Nie radzą sobie z trudnymi emocjami

Niektóre osoby wykorzystują humor, kpiny, wyśmiewanie czy szyderstwo, próbując złagodzić strach np. przed konfrontowaniem się z tragicznymi sytuacjami. Weźmy przypadek nastolatki poddawanej chemioterapii. Doświadczyła znacznej utraty wagi i wypadania włosów a jej rówieśnicy bezlitośnie z niej kpią. Może to być sytuacja, kiedy wyśmiewające osoby nie mają mechanizmów potrzebnych do przepracowania trudnych emocji, które odczuwają.

9. Czują się bezsilni, więc próbują odebrać władzę innym.

Ludzie często uciekają się do kpin szyderstwa i wyśmiewania z tych, którzy zajmują niższe stanowiska, aby odzyskać poczucie władzy i kontroli. Takie zachowanie może wynikać z przeszłych nadużyć, czy to fizycznych, psychicznych, czy emocjonalnych. Bez zdrowego kanału do wyrażania niepokoju i oburzenia, wiele osób tłumi swój wewnętrzny niepokój i skupia się na zewnątrz na bezbronnych. Służy to jako ujście dla ich długotrwałej udręki, pozwalając im tymczasowo generować poczucie wyższości i dominacji nad inną osobą. Ostatecznie działanie to utrwala niebezpieczny cykl okrucieństwa i bezkarności, który propaguje dalsze cierpienia i niesprawiedliwość.

10 Posiadają niską inteligencję emocjonalną

Osoby o niskiej inteligencji emocjonalnej często nie biorą pod uwagę, w jaki sposób ich słowa i działania mogą wpłynąć na innych. Często szydzą z tych, którzy mają inne przekonania lub preferencje niż ich własne, wierząc, że ich poglądy są lepsze. Nawet w konfrontacji ze swoim zachowaniem, takie osoby odrzucają te komentarze ze śmiechem, że to tylko żart. Nic dziwnego, że tego typu postawa może być niezwykle demotywująca i wyczerpująca dla tych, którzy są odbiorcą.

Wyśmiewanie psychologia

Możemy cieszyć się nieszczęściami innych, takimi jak śmianie się z kogoś, kto upada przed nami lub ma niezwykły akcent. Ważne jest jednak, aby zdać sobie sprawę, że śmiech kosztem innej osoby może prowadzić do emocjonalnej, a nawet fizycznej krzywdy. Zamiast znajdować przyjemność w bólu innych np. klaunowanie daje możliwości rozwoju i autorefleksji. Ta forma sztuki zachęca nas do używania humoru bez negatywnego wpływu na emocje i samopoczucie osób wokół nas. Dzięki praktyce uczymy się identyfikować delikatną granicę między wyśmiewaniem się z kogoś innego a po prostu cieszeniem się jego towarzystwem. Przyjmując tę umiejętność, zdobywamy cenne lekcje życia, które pomagają kształtować nasze człowieczeństwo i pielęgnować naszą zdolność do radości.

Klaunowanie jest dobrym przykładem ponieważ polega na wykorzystaniu komedii sytuacyjnej i sprytnych sztuczek, aby wywołać śmiech. Wymaga to starannego obserwowania naszego otoczenia i wypracowania znaczących interpretacji, aby nadać naszemu spektaklowi wzbogacającą jakość, która przyniesie radość publiczności. Jasne kolory, ekstrawagancka fryzura i kultowy czerwony nos to elementy aktu, zaprojektowane tak, aby stworzyć przyciągający wzrok spektakl, który przyciąga uwagę i wywołuje radość.

W niektórych przypadkach klaunowanie polega na uczynieniu kogoś innego przedmiotem rozrywki. Na tym polega kluczowa różnica: zawsze należy upewnić się, że inne osoby są zabawne a nie wyśmiewane. Umiejętne poruszanie się po tej granicy pozwala nam dostarczyć naprawdę niezapomnianych wrażeń komediowych, które cieszą wszystkich.

Pamiętajmy, jak ważne jest bycie radosnym bez narażania uczuć innych. Klauni są przykładem tej formy sztuki, tworząc radość, żartując z siebie, a nie celując w jednostkę. Robienie czegoś innego naraża dobro emocjonalne innych. Dążąc do wywołania rozbawienia, upewnijmy się, że pozostajemy świadomi potencjalnego wpływu na innych. Pytanie, które pozwolą nam nie przekraczać tej cienkiej granicy:

1. Czy działanie jest potencjalnie szkodliwe lub obraźliwe?

2. Czy kierujemy uwagę na kogoś konkretnego, zamiast na samą sztuczkę/humor?

 Jeśli będziemy kierować naszymi działaniami z myślą o tych pytaniach, możemy przywrócić równowagę między radością a szacunkiem.

Jak poradzić sobie z wyśmiewaniem, kpieniem czy szyderstwem? (w szkole, w pracy)

Stawienie czoła ośmieszeniu może być bolesnym i trudnym doświadczeniem. Często lekceważące komentarze innych mogą sprawić, że poczujesz się niepewnie, uciskany i odizolowany. Na szczęście istnieją kroki, które możesz podjąć, aby uchronić się przed takimi drwinami i zapobiec podobnym sytuacjom w przyszłości.

1. Przejmij kontrolę

W obliczu szyderczego zachowania konieczne jest przejęcie kontroli nad sytuacją poprzez zaangażowanie się w dialog z osobą odpowiedzialną. Chociaż ta rozmowa może wywoływać uczucie dyskomfortu, służy jako okazja do uzyskania wglądu w prawdziwe przyczyny traktowania Ciebie w taki sposób.

Zadawanie osobistych pytań i próba zrozumienia źródła ich prowokacji może pomóc odzyskać pewną dozę samostanowienia. Ważne jest, aby pozostać świadomym faktu, że wszelkie kpiny lub lekceważące uwagi skierowane do Ciebie odzwierciedlają wewnętrzny niepokój prześladowcy, a nie wskazują na Twoją wrodzoną wartość jako osoby. Używaj niekonfrontacyjnych zwrotów, takich jak:

• “Widzę, że szydzenie ze mnie sprawia, że czujesz się silny i masz kontrolę”
• “Rozumiem, że czujesz się lepiej, wyładowując swój gniew na mnie, zamiast konfrontować się ze swoimi problemami”

Ponadto upewnij się, że wyraziłeś niedopuszczalność ich zachowania w jednoznaczny sposób; asertywnie stwierdzaj: “Widzę, że się ze mnie śmiejesz, a to nie jest śmieszne“. Stosując te techniki, możesz pracować nad rozwiązaniem tego problemu na własnych warunkach.

2. Popracuj nad swoją asertywnością

Ważne jest, aby być stanowczym i proaktywnym w obliczu kogoś, kto się z Ciebie śmieje. Asertywnie wyrażaj sprawcom, że ich działania nie są doceniane. Po prostu powiedz aby ta osoba przestała tak robić. Czasami zajęcie zdecydowanego stanowiska i zwrócenie się do osób wyśmiewających się z Ciebie może podziałać. Spokojnie wyjaśnij tym, którzy z Ciebie szydzą, że nie doceniasz ich komentarzy. Taktyka ta jest bezpośrednia więc, jest mało prawdopodobne, że osoby wyśmiewające się z Ciebie spodziewają się takiej reakcji. Możesz być zaskoczony rezultatem.

3. Emanuj pewnością siebie.

Emanuj pewnością siebie w obliczu wyśmiewania i kpienia z Ciebie. Zachowaj opanowaną postawę, nawet jeśli spotkasz się z drwinami. Utrzymuj wyprostowaną postawę i tłum wszelkie oznaki niepokoju, ponieważ reagowanie na prowokację tylko potwierdza ich próby. Zachowaj pełną godność swojej osoby, aby odmówić im satysfakcji, której tak rozpaczliwie poszukują.

4. Zachowaj spokój w obliczu prowokacji

To naturalne, że czujesz się przytłoczony intensywnością emocji, gdy ktoś próbuje Ci umniejszyć lub poniżyć. Daj sobie chwilę oddechu i skoncentruj swoje myśli, licząc do dziesięciu. Zaangażuj się w głębokie ćwiczenia oddechowe, jednocześnie zapraszając swój umysł do odpłynięcia w spokojne miejsce, takie jak plaża, szczyt góry lub ulubione miejsce z dzieciństwa. Wizualizuj, osobę potrafiącą zachować się idealnie w takich warunkach (może taką znasz?). Wykorzystaj ją jako przykład do reagowania z wdziękiem i opanowaniem.

5. Odejdź od osób, które się z Ciebie naśmiewają.

Jeśli zauważysz, że Twoje wcześniejsze próby z prześladowcą nie powiodły się, odejdź pewnie i powoli. W ten sposób odsuniesz się od sytuacji i przekażesz szydzącym z Ciebie osobom, że nie doceniasz tego, co mówią. Stań prosto i idź powoli. Ucieczka mówi szydzącym z Ciebie osobom, że im się powiodło.

6. Śmiej się z drwin.

Przyjmij beztroską odpowiedź na kpinę. Osoby wyśmiewające się z Ciebie oczekują, że zareagujesz negatywnie, złoszcząc się lub smucąc, więc Twój śmiech ich od tego odstraszy. Zaśmiej się serdecznie, jakby wyśmiewanie było najzabawniejszą rzeczą, jaką kiedykolwiek słyszałeś. To odeprze atak i pokaże, jak niewielką władzę mają nad Tobą.

Możesz powiedz coś w stylu “wow, wymyśliłeś to wszystko sam/sama” lub “jeśli to mówisz to wniskuje, że wydaje Ci się, że uważasz że mnie to obchodzi – dementuje to – nie obchodzą mnie takie Twoje przemyślenia”

7 Ignoruj

Zachowuj się tak, jakby nic się nie stało. Odrzucenie tych, którzy się z ciebie śmieją, odbiera im władzę nad Tobą. Pokazuje to, że jesteś ponad ich komentarzami i że nie mają one na ciebie wpływu. To nie tylko usuwa Cię z bezpośredniej sytuacji, ale także osłabia zdolność prześladowców do dalszego ośmieszania Cię

Bibliografia – Wyśmiewanie, kpina, szyderstwo – czym są, dlaczego ludzie tak robią i jak sobie z tym radzić?

Bellini, L. M., Baime, M., & Shea, J. A. (2002). Variation of mood and empathy during internship. Jama, 287(23), 3143-3146.

Newton, B. W., Barber, L., Clardy, J., Cleveland, E., & O’Sullivan, P. (2008). Is there hardening of the heart during medical school?. Academic Medicine, 83(3), 244-249.

West, C. P., Huntington, J. L., Huschka, M. M., Novotny, P. J., Sloan, J. A., Kolars, J. C., … & Shanafelt, T. D. (2007). A prospective study of the relationship between medical knowledge and professionalism among internal medicine residents. Academic Medicine, 82(6), 587-592.

Zell, E., Strickhouser, J. E., Sedikides, C., & Alicke, M. D. (2020). The better-than-average effect in comparative self-evaluation: A comprehensive review and meta-analysis. Psychological bulletin, 146(2), 118.