Ludzie najlepiej radzą sobie ze stresem i trudnościami jak potrafią zarządzać wynikającymi z nich emocjami. Jak więc pomagać ludziom którzy mają trudności z radzeniem sobie z lękiem, złością i bólem wywołanymi przez codzienne stresory? W takich sytuacjach trening inteligencji emocjonalnej lub psychoterapia może być jednym z najlepszych narzędzi – a jedną z pomocnych koncepcji jest „okno tolerancji” lub „okno tolerancji afektywnej”

Okno tolerancji

Okno tolerancji lub okno tolerancji afektywnej to koncepcja pierwotnie opracowana przez dr Dana Siegela (2012) w celu opisania optymalnej strefy „pobudzenia”, w której dana osoba może funkcjonować w życiu codziennym. Kiedy dana osoba działa w tej strefie lub oknie, może skutecznie zarządzać swoimi emocjami i radzić sobie z nimi.  

Okno tolerancji dla osób dobrze funkcjonujących (np. posiadających wysoka inteligencję emocjonalną) jest szerokie. Mogą oni czuć się komfortowo pomimo stosunkowo wysokiego stopnia intensywności emocjonalnej. Posiadają szeroki zakres tolerowania emocji (od przyjemnych emocji, takich jak podniecenie i szczęście, po nieprzyjemne emocje, takie jak poczucie winy lub złość). Trudne emocje są przez nich tolerowane i dostępne świadomości.

Okno tolerancji każdego człowieka – lub strefa optymalnego pobudzenia – ma górną i dolną granicę. Powyżej górnej granicy znajduje się strefa „nadmiernego pobudzenia”, a poniżej dolnej granicy strefa ” reakcji zamknięcia „. Gdy poziom pobudzenia danej osoby wykracza poza granice jej okna tolerancji, jej myślenie i zachowanie mogą zostać zakłócone.  

Okno tolerancji afektywnej

Okno tolerancji afektywnej odnosi się do zakresu emocji, których możemy wygodnie doświadczyć. W tej dziedzinie jesteśmy w stanie pielęgnować poczucie bezpieczeństwa i stosować strategie samoregulacji, aby skutecznie zarządzać naszymi uczuciami. Pozostając w oknie, jesteśmy w stanie zoptymalizować naszą wydajność i osiągnąć optymalny poziom stymulacji. Pojęcia okna tolerancji i okna tolerancji afektywnej możemy używać zamienię. Te drugie tylko bardziej podkreśla rolę emocji, jakie odgrywają w szerokości okna tolerancji.

Czym jest nadmierne pobudzenie?

Nadmierne pobudzenie jest znane jako „reakcja walki/ucieczki lub zamrożenia” i jest podwyższonym stanem aktywacji/energii. Dzieje się tak, gdy układ nerwowy danej osoby nagle staje się bardzo czujny, nawet jeśli niebezpieczeństwo może nie być obecne. Osoba taka może nie mieć kontroli nad swoimi działaniami.

Objawy nadmiernego pobudzenia:

1. Wybuchy złości
2. Strach
3. Niepokój
4. Przytłoczenie emocjonalne
5. Panika
6. Nadmierna czujność
7. Napięte mięśnie
8. Stan „jelenia w świetle reflektorów”

Często osoby, którzy doświadczają nadpobudliwości, są „włączeni”, co może utrudniać kształtowanie zdrowych nawyków snu, zarządzanie emocjam.

Czym jest reakcji zamknięcia inaczej hipopobudzenie

Reakcja zamknięcia inaczej hipopobudzenie (ang. hypoarousal) to stan, w którym “czujesz że nic nie czujesz. Podobnie jak nadmierne pobudzenie, może być często wywoływana przez poczucie zagrożenia, przypominanie traumatycznych wspomnień lub odczuwanie emocji związanych z przeszłą traumą. Stan ten przejawia się w dwóch różnych formach – pierwsza to uczucie fizycznej słabości, wyczerpania i pustki psychicznej, podczas gdy druga charakteryzuje się niezdolnością do działania i przytłaczającym poczuciem bezruchu. W obu przypadkach osoby mają trudności ze skupieniem się i formułowaniem myśli. Kiedy uczucie w końcu się rozprasza, można je opisać jako „przebudzenie”.

Objawy reakcji zamknięcia:

·       Depresja

·       Drętwienie

·       Pustka

·       Zwiotczałe ciało

·       Puste spojrzenie

·       Niemożność mówienia

·       Dysocjacja

Kiedy występuje reakcja zamknięcia?

Reakcji zamknięcia występuje, gdy osoba ma zbyt niskie pobudzenie w wyniku przeciążenia przywspółczulnego układu nerwowego. Może to wpływać na sen i nawyki żywieniowe klienta, pozostawiając go w stanie odrętwienia emocjonalnego, wycofania społecznego i trudności z wyrażaniem siebie.

W przypadku osób, które doświadczyły ciężkich przeżyć, często jest bardzo trudno im regulować swoje emocje. Okno tolerancji, w której mogą skutecznie funkcjonować, staje się wąskie. Takim osobą trudno pozostać w teraźniejszości, ponieważ przeszłość jest bardziej żywa i natrętna. Ktoś taki nieustannie żyje przeszłością, częściej intepretuje rzeczywistość jako zagrożenie i wchodzi w stan obronny. Stres związany z trudnymi wspomnieniami lub  ich wyzwalaczami może spowodować, że zostaną wypchnięci poza okno tolerancji. Nawet pozornie niewielkie stresory mogą powodować u takich osób złość lub niepokój – prowadząc do stanów nadmiernego lub niedostatecznego pobudzenia.

Zobacz tutaj jak Pani Mari udało się zwiększyć okno tolerancji dzięki treningowi inteligencji emocjonalnej.

Okno tolerancji Bibliografia

Siegel, D. J. (2012). The developing mind, second edition: How relationships and the brain interact to shape who we are. New York: Guilford Press.