Efekt Pigmaliona – jak wpływa na Twoje życie?

Efekt Pigmaliona / Rosenthala

Bądzmy w kontakcie

Picture of Dr Rafał Szewczyk

Dr Rafał Szewczyk

Bądźmy w kontakcie! Jestem na Facebook: Rafał Szewczyk na Facebooku i Linkedin: Rafał Szewczyk na Linkedin Jestem psychologiem i ekonomistą, współtwórcą EI Expert, mężem Marty i ojcem naszych dwóch synów. Konsultuję klientów biznesowych, specjalistów HR, People&Culture, managerów, trenerów, coachów, mentorów, psychologów praktyków, a także klientów i klientki indywidualne. Szkolę z użycia naszych autorskich narzędzi. Współprowadzę treningi inteligencji emocjonalnej jako kameralne rozwojowe procesy grupowe. Moje mocne strony to twórcze myślenie, odwaga działania i umiejętność przekuwania rzetelnej wiedzy w praktyczne rozwiązania.
Czas czytania artykułu ~ ok. 22 minut

Podziel się artykułem:

Efekt Pigmaliona

Efekt Pigmaliona lub efekt Rosenthala to zjawisko psychologiczne, w którym wysokie oczekiwania prowadzą do lepszych wyników w danej dziedzinie (Rosenthal, 2010).

Oto kluczowe informacje na temat efektu Pigmaliona:

  1. Definicja: Efekt Pigmaliona opisuje sytuację, w której oczekiwania innych wobec jednostki wpływają na jej zachowanie i osiągnięcia.
  2. Mechanizm działania:
    • Inni mają pewne oczekiwania wobec nas.
    • Te oczekiwania wpływają na nasze postrzeganie siebie.
    • Nasze postrzeganie siebie wpływa na nasze zachowanie.
    • Nasze zachowanie potwierdza lub modyfikuje początkowe oczekiwania innych.
  3. Badania: Badania Roberta Rosenthala i Lenore Jacobson z 1968 roku wykazały, że oczekiwania nauczycieli wobec uczniów wpływają na ich wyniki akademickie.
  4. Zastosowanie w życiu codziennym: To, jak postrzegamy innych, wpływa na to, jak się do nich odnosimy, co z kolei wpływa na to, jak oni postrzegają siebie i jak się zachowują.
  5. Najważniejszy wniosek: „Wysokie oczekiwania mogą prowadzić do wyższej wydajności.”
  6. Historia: Efekt Pigmaliona wywodzi się z badań nad wpływem oczekiwań nauczycieli na wyniki uczniów.
  7. Praktyczne zastosowanie: W zarządzaniu, efekt Pigmaliona może być używany do pozytywnego kształtowania zachowania pracowników poprzez ustawianie wysokich, ale realistycznych oczekiwań.

Wstęp do artykułu o efekcie Pigmaliona

Współczesne badania potwierdzają, że nasze oczekiwania mogą wpływać na wyniki innych, zwłaszcza w edukacji. Nauczyciele, którzy mają wysokie oczekiwania wobec swoich uczniów, często obserwują ich lepsze wyniki.

Nie jest to jednak jednostronne zjawisko. Omawiam również efekt Golema, który pokazuje, że niskie oczekiwania mogą prowadzić do gorszych wyników.

Czy słyszałeś o Sprytnym Hansie, koniu który „znał” matematykę? W rzeczywistości reagował na ludzkie sygnały.

Omawiam jak efekt Pigmaliona wpływa na nasze codzienne życie – zwłaszcza w relacjach międzyludzkich. Wierzenie w potencjał partnera, przyjaciela czy kolegi z pracy może prowadzić do głębszych relacji i lepszych wyników. Jednak ważne jest zrozumienie, że negatywne oczekiwania mogą mieć odwrotny efekt.

Poświęć swój czas aby poznać siłę oczekiwań w kształtowaniu naszych relacji i osiągnięć. Chce pokazać Ci jak możemy świadomie kształtować oczekiwania, aby inspirować i motywować innych do osiągania wyższych standardów. Jeśli chcesz zrozumieć, jak Twoje myśli i przekonania wpływają na Twoje relacje i osiągnięcia to ten tekst jest świetnym wyborem.

Od Pigmaliona do Golema – mity i samospełniające się przepowiednie w ludzkiej psychice

Nazwa efektu wywodzi się z greckiego mitu o Pigmalionie. W „Metamorfozach” Owidiusza (Księga X) Pigmalion, będący rzeźbiarzem na Cyprze, stworzył posąg kobiety o nieziemskim pięknie, któremu nadał imię Galatea. Wenus, poruszona głęboką miłością i oddaniem Pigmaliona do jego dzieła, ożywiła rzeźbę.

Przeciwieństwem tego zjawiska jest efekt Golema, w którym niskie oczekiwania prowadzą do gorszych wyników (Rowe i Brien, 2002). Jego nazwa pochodzi od postaci Golema – glinianego stworzenia, które zostało ożywione przez rabina Loewa z Pragi w tradycji żydowskiej. Według legendy, Golem został stworzony, by bronić praskich Żydów przed fałszywymi oskarżeniami o mordy rytualne. Z czasem jednak Golem zaczął działać nieprzewidywalnie, stając się zagrożeniem, co zmusiło rabina do jego zniszczenia. Ten efekt odzwierciedla ludzkie obawy związane z negatywnymi konsekwencjami samospełniających się przepowiedni.

Jak działa efekt Pigmaliona?

Efekt Pigmaliona pokazuje siłę oczekiwań w kształtowaniu zachowań.

Efekt ten występuje, ponieważ mamy tendencję do internalizowania (uznawanie wartość) etykiet, które inni nam przypisują. Staramy się dostosować do tych etykiet, zarówno pozytywnych (efekt Pigmaliona) jak i negatywnych (efekt Golema).

Samospełniające się proroctwo
Samospełniające się proroctwo

Zastanawiałeś się kiedyś, jak Twoje oczekiwania wpływają na Twoją relację? Oto coś, co może Cię zaskoczyć: „Jak efekt Pigmaliona w związku może uratować Twoją miłość… lub ją zniszczyć?„. Zapraszam do lektury

Efekt Pigmaliona (Rosenthala) w 4 krokach

  1. Inni mają pewne oczekiwania wobec nas, które kształtują ich postępowanie względem nas.
  2. W reakcji na ich postępowanie zaczynamy inaczej postrzegać siebie.
  3. Nasze postrzeganie siebie wpływa na to, jak się zachowujemy.
  4. Nasze zachowanie potwierdza lub zmienia przekonania innych, co może wzmacniać lub modyfikować ich początkowe oczekiwania.

Badania nad efektem Rosenthala

Badania Roberta Rosenthala i Lenore Jacobson (1968) wykazały, że jeśli nauczyciele oczekiwali od dzieci lepszych wyników, to wyniki dzieci były lepsze. Natomiast jeśli nauczyciele oczekiwali od dzieci gorszych wyników, to wyniki dzieci były gorsze. Autorzy stwierdzili, że wyniki badania potwierdziły hipotezę, że oczekiwania innych mogą mieć pozytywny lub negatywny wpływ na ich rezultaty. Roberta Rosenthal argumentował, że tendencyjne oczekiwania mogą wpływać na rzeczywistość i tworzyć samospełniające się przepowiednie (Rosenthal i Jacobson, 1969). Rosenthal stwierdził, że przyszłe badania mogłyby zostać wdrożone w celu znalezienia nauczycieli, którzy w naturalny sposób zachęcaliby swoich uczniów bez zmiany metod nauczania.

Efekt Pigmaliona - produktywność
Efekt Pigmaliona – produktywność

3 zasady efektu Pigmaliona

Istnieją 3 główne zasady, które składają się na efekt Pigmaliona.

  1. Oczekiwania są przekazywane.
  2. Zachowanie jest dostosowywane do oczekiwań.
  3. Oczekiwanie staje się prawdziwe.
Oto, co efekt Pigmaliona może oznaczać dla naszego codziennego życia:
  1. Jeśli myślisz o kimś w pewien sposób, to inaczej się do tej osoby odnosisz.
  2. Jak się do niej odnosisz, może wpłynąć na to, jak ona myśli o sobie.
  3. Ta osoba, w zależności od tego, co myśli o sobie, będzie się inaczej zachowywać.
  4. Jej zachowanie znowu wpłynie na Twoje myśli o niej.

Efekt Pigmaliona (inaczej efekt Rosenthala)

Główną ideę efektu Pigmaliona można sprowadzić do jednego zdania:

Wysokie oczekiwania mogą prowadzić do wyższej wydajności.”

Termin „efekt Pigmaliona” został ukuty w odniesieniu do badań przeprowadzonych w latach sześćdziesiątych XX wieku nad wpływem oczekiwań nauczycieli na IQ uczniów. W badaniach pytano, czy jeśli nauczyciele mają wysokie oczekiwania, to czy te oczekiwania staną się samospełniającą się przepowiednią niezależnie od początkowego IQ?

W 1960 roku, Rosenthal przeprowadził eksperyment w celu zbadania siły percepcji. Przedsięwzięcie to polegało na wprowadzeniu w błąd nauczycieli aby uwierzyli, że niektórzy uczniowie zostali zidentyfikowani jako posiadający niezwykły potencjał. Mając odpowiednio podniesione oczekiwania, Ci losowo wybrani uczniowie osiągnęli niezwykłe wyniki akademickie, znacznie przekraczając średnią. Z perspektywy czasu okazało się, że ich sukces był spowodowany optymizmem nauczycieli, udowadniając w ten sposób, że nasza wiara w innych może być potężnym katalizatorem transformacji.

Kluczową kwestią badań Rosenthala  jest to, że jeśli przewidujemy pewne zachowania ze strony ludzi, nasze traktowanie ich może odpowiednio się zmienić – i ta reakcja prawdopodobnie wpłynie na ich zachowanie. Rosenthal ochrzcił swoje odkrycie efektem Pigmaliona, w nawiązaniu do legendarnego greckiego rzeźbiarza, który zakochał się w rzeźbie jaką stworzył i zachęcił bogów do jej ożywienia.

Efekt Sprytnego Hansa

Wiele osób wierzy, że ich zwierzęta są niezwykle inteligentne i rozumieją wszystko, co do nich mówią, często popierając to historiami o niezwykłych zachowaniach swoich pupili. Pod koniec XIX wieku Wilhelm Von Osten wysunął podobne twierdzenie na temat swojego konia – i wydawało się na tamte czasy, że ma na to dowody. Był nauczycielem i trenerem zwierząt, który wierzył, że mogą one nauczyć się czytać i liczyć. Po kilku bezproduktywnych próbach z psami i niedźwiedziami, postanowił pracować z koniem. Miał on na imię Hans i wierzono w jego zdumiewające zdolności matematyczne które demonstrował stukaniem kopyta. W dziewięciu przypadkach na dziesięć odpowiedzi konia Hansa były poprawne (Pfungst, 1911). Nadano mu przydomek „Sprytny” bo demonstrował umiejętności dodawania, odejmowania, mnożenia i dzielenia. Sprytny Hans,  potrafił obliczyć ilu z obecnych w danym momencie panów nosi słomkowe kapelusze i pominąć liczbę słomkowych kapeluszy noszonych przez panie. Oprócz tego podawał liczbę okien w odległych budynkach czy liczbę dzieci bawiących się w oddali. Potrafił rozpoznać wartość niemieckich monet. Na pytanie „Ile to jest 2/5 plus 1/2?” Sprytny Hans odpowiadał 9/10. Pamiętał imiona większości ludzi, których spotkał oraz rozpoznawał ich ze zdjęć – nawet jeśli te zdjęcia zostały zrobione kilka lat wcześniej i osoby wyglądały wtedy trochę inaczej. Podobno Sprytny Hans miał również doskonałe ucho muzyczne. Potrafił stuknąć kopytem, aby wskazać, którą nutę należy usunąć, aby udoskonalić dany utwór. Podobno wolał staromodną muzykę z poprzedniego wieku od nowoczesnych melodii popularnych około 1900 roku (Pfungst, 1911).

Kilku krytyków oskarżyło von Ostena o oszustwo. Ten jednak nie zachowywał się jak oszust bo odrzucał propozycje dużych współprac opiewających na dzisiejsze kwoty około  100 000 dolarów. Jego koń przechodził wiele eksperymentów w które wtrącał się właściciel – głownie w te które nie potwierdzały hipotezy o niezwykłych umiejętnościach Sprytnego Hansa.

Oscar Pfungst, biolog i psycholog. Odkrył, że koń nie był w stanie odpowiedzieć na żadne pytanie, jeśli osoba pytająca nie znała odpowiedzi. Dodatkowo Sprytny Hans nie udzielał odpowiedzi jeśli była umieszczona jakaś przysłona w taki sposób, że koń nie mógł zobaczyć twarzy swojego egzaminatora (Samhita, i Gross, 2013). W rezultacie okazało się, że koń był doskonałym i inteligentnym obserwatorem, który potrafił odczytać niemal mikroskopijne sygnały na twarzy ludzi, wskazujące kiedy ma stuknąć aby otrzymać wyuczoną nagrodę. W przypadku braku takiego sygnału nie był w stanie wykonać zadania. Dzisiaj moglibyśmy powiedzieć, że Sprytny Hans posiadał jakąś cześć zdolności percepcji emocji czyli kawałek inteligencji emocjonalnej niż umiejętności matematyczne. Koniec żywota Sprytnego Hansa nie jest szczegółowo znany. Na początku I wojny światowej w 1914 roku został powołany jako koń wojskowy i zginął w akcji w 1916 roku lub został zjedzony przez głodnych żołnierzy.

Ten historyczny przykład konia Hansa pokazuje, że nasze zachowanie często mają wielki wpływ na to, co inni są w stanie osiągnąć. Gdyby Wilhelm von Osten nie wierzył w Sprytnego Hansa ten nie wyuczyłby się tak dobrze percepcji ludzi do demonstrowania tak niezwykłych umiejętności. Mimo, że ta historia okazała się nie prawdą. Pokazuje, że nawet koń potrafi nauczyć się czytać pewne reakcje emocjonalne ludzi. Więc tym bardziej my możemy podszkolić się w tym zakresie np. poprzez trening inteligencji emocjonalnej. Dla naukowców prowadzących eksperymenty z udziałem zwierząt „fenomenu sprytnego Hansa” jest nadal aktualny, i przypominam im, że kontakt twarzą w twarz między badaczem a zwierzęciem może wpływać na eksperyment (Samhita, i Gross, 2013). Dla nas to lekcja aby pamiętać, że zwierzęta czytaj z nas emocje.

Efekt sprytnego Hansa
Efekt sprytnego Hansa

Aktualne badania nad efektem Efekt Pigmaliona (Rosenthala)

Ówczesne badania podtrzymują, że wysokie oczekiwania mogą znacznie zwiększyć sukces uczniów (Boser, Wilhelm, Hanna 2014). Ludzie radzą sobie lepiej, gdy oczekuje się od nich więcej. Na przykład w jednym z projektów badawczych oczekiwania nauczycieli co do zdolności przedszkolaka były silnym predykatorem edukacyjnych wyników dziecka w szkole średniej. Aby dokładniej przyjrzeć się kwestii oczekiwań, naukowcy w USA przeanalizowali postępy reprezentatywnej w skali kraju grupy uczniów. Badanie to miała charakter podłużny, co pozwala badaczom powiązać oczekiwania nauczycieli z danymi poszczególnych uczniów zebranymi do 10 lat później. Badanie wykazało, że:  

(1) uczniowie szkół średnich, których nauczyciele mają wyższe oczekiwania co do ich przyszłych sukcesów, znacznie częściej kończą studia;

(2) nauczyciele szkół średnich mają niższe oczekiwania wobec uczniów kolorowych i uczniów ze środowisk defaworyzowanych;

(3) programy przygotowujące do studiów i inne czynniki, które wspierają wyższe oczekiwania, są istotnymi predyktorami wskaźników ukończenia studiów.

Zgodnie z efektem Pigmaliona, wyższe oczekiwania zazwyczaj prowadzą do większych efektów.

Efekt Rosenthala w relacjach
Efekt Rosenthala w relacjach
Wysokie oczekiwania mogą prowadzić do polepszenia sytuacji.

Możesz wykorzystać tę ideę, aby wymusić pozytywną zmianę w życiu innych, ale możesz też wpłynąć na siebie, wierząc, że jesteś otoczony ludźmi, którzy wierzą i oczekują od Ciebie, że możesz osiągnąć więcej.

Efekt Pigmaliona i Rosenthala – pytanie na jakie warto znać odpowiedzi

Jak możesz wpłynąć na swój sukces poprzez uzyskanie wsparcia od innych?
Jest na to kilka odpowiedzi, ale wszystkie sprowadzają się do jednego prostej odpowiedzi:

Musisz być otoczony przez ludzi, którzy wierzą w Twoje możliwości i aktywnie mówią ci, że możesz osiągnąć więcej.

Wiem, że łatwiej to powiedzieć niż zrobić. Ale tak to właśnie działa. Kiedy ktoś, komu ufamy, oczekuje od nas dobrych wyników, naturalnie radzimy sobie lepiej. I właśnie dlatego krąg społeczny ma tak ogromny wpływ na całe nasze życie. Możesz znać niektórych ze swoich przyjaciół od dziesięcioleci i spędzać czas głównie z tymi samymi osobami, które zawsze prowadzą te same rozmowy o polityce, pogodzie lub sporcie. I to jest w porządku. Ale jeśli chcesz wykorzystać efekt Pigmaliona (Rosentchala) na swoją korzyść, musisz nawiązać kontakt z ludźmi, którzy są nieco inni. Potrzebujesz grupy ludzi, którzy rozumieją i szanują twoje śmiałe cele i są bardziej niż szczęśliwi, mogąc zachęcić Cię do podjęcia kolejnych kroków. Chciałbym, aby była to zwykła grupa przyjaciół lub członków rodziny, których już znasz i którym ufasz, ale istnieje prawdopodobieństwo, że nie są to właściwi ludzie. Dzieje się tak głównie dlatego, że większość ludzi nie myśli o wielkich celach. Chcą po prostu żyć po staremu i narzekać na rzeczy, których nie mogą zmienić. Dlatego warto szukać ludzi, którzy chcą widzieć, jak wygrywasz.

Jednak wszyscy wiemy, że nawiązywanie przyjaźni nie jest łatwe a tym bardziej takich w których otrzymasz wiarę i podniesienie poprzeczek które jesteś wstanie przeskoczyć. Na szczęście możesz wykorzystać efekt Pigmaliona, zmieniając sposób, w jaki myślisz o sobie. Oczywiście psychologiczny efekt wiary w siebie jest inny niż efekt wiary w kogoś innego. Jednak nadal działa, ponieważ to, co o sobie myślisz, kształtuje to, jak się zachowujesz, a tym samym wpływa na wyniki, które osiągasz. Trudno jest zmienić takie myślenie samemu, ale z fachową pomocą (np. psychologiczną) jest już to bardziej realne.

Efekt Pigmaliona i Rosenthala
Efekt Pigmaliona i Rosenthala
Oto, co możesz spróbować zrobić sam:

Przyzwyczaić się do wysokich oczekiwań wobec siebie. Uwierz, że zasługujesz na to, by osiągnąć to, co sobie założysz. Nie unikaj wyznaczania sobie dużych celów, nawet jeśli w tej chwili wydają się one nieco przerażające lub nieosiągalne. Wypełnienie luki między życiem, które masz, a życiem, którego pragniesz, polega na tym, aby wiedzieć, czego naprawdę chcesz. Wizualizuj swoje cele w swojej wyobraźni i pozwól im się inspirować. Dodatkowo możesz stworzyć tablicę celów i patrzeć na nią codziennie. Pozwoli Ci to uświadomić jak daleko już zaszedłeś. Zwykle degradujemy nasze przeszłe zwycięstwa, ale wciąż myślimy o błędach, które popełniliśmy i porażkach, którym musieliśmy stawić czoła. Zmień to myślenie poprzez rutynowe przypomnienia o swoich osiągnięciach. Przypominaj sobie o tym, że już teraz świetnie sobie radzisz. Podziel swoje cele i ustal konkretne mini-cele, które są łatwe do zmierzenia. Po ich osiągnięciu świętuj swój sukces.

Efekt Pigmaliona – ćwiczenia

Postaraj się teraz odpowiedzieć na te pytania:

Jakie są Twoje przekonania i oczekiwania wobec współmałżonka, partnera, dziecka, pracownika, kolegi lub członka zespołu?

Czy mówisz im o tym, co według Ciebie są w stanie osiągnąć?

Czy zdajesz sobie sprawę, że podobnie jak nauczyciele w badaniu Rosenthala, będziesz dostosowywać swoje zachowanie wobec ludzi wokół Ciebie zgodnie z tym, w co wierzysz na ich temat?

Jeśli wierzysz, że ktoś może odnieść sukces, najprawdopodobniej przekażesz tę wiadomość werbalnie i niewerbalnie. Będziesz ją wypowiadać, ale także wzmocnisz ją sposobem, w jaki ją traktujesz. Być może potraktujesz kogoś bardziej przychylnie i poświęcisz mu więcej uwagi.

I odwrotnie, jeśli spodziewasz się, że ktoś zawiedzie lub zachowa się źle, zwerbalizujesz to w pewnym momencie i wzmocnisz to swoim zachowaniem – być może protekcjonalnym lub negatywnym spojrzeniem; być może nawet nie uwzględnisz go lub nie dasz mu szansy (efekt Golema).

Efekt Pigmaliona - ćwiczenia
Efekt Pigmaliona – ćwiczenia

Efekt Pigmaliona w zarządzaniu

Fani sportu często doceniają znaczenie trenera i jego wpływ na wyniki i zwycięstwa drużyny. Większość jednak ludzi nie zdaje sobie sprawy, że na wiele sposobów „trenujemy” ludzi wokół nas – wpływając na ich przekonania i zachowanie w oparciu o pozytywne wyniki, których od nich oczekujemy.

W zarządzaniu efekt Pigmaliona może być wykorzystany na korzyść menedżera w pozytywnym kształtowaniu zachowania pracownika. Menedżerowie mogą wykorzystać siłę oczekiwań, korzystając z procesu oceny wyników. Potwierdzają to badania przeprowadzonego przez Davida E. Berlew i Douglasa T. Halla (1966), którzy przebadali 49 pracowników szczebla kierowniczego w spółce operacyjnej AT&T. Badanie wykazało, że ich sukces i wydajność były bezpośrednio zależne od oczekiwań firmy. Co więcej, naukowcy odkryli, że pierwszy rok w firmie ma największy wpływ na długoterminowe wyniki. 

Podczas oceny wyników menedżerowie powinni wykonać następujące czynności:

  • Dokonać przeglądu dotychczasowych wyników pracownika,
  • Poinformować, że nastąpi podwyżka, w oparciu o wyniki osiągnięte w przeszłości,
  • Ustalić i zakomunikować przyszłe obszary poprawy.

Wyjaśnienie teorii Rosenthala

Czteroczynnikowa teoria Rosenthala wyjaśnia efekt Pigmaliona poprzez cztery czynniki obejmują zarówno niewerbalne, jak i werbalne formy komunikacji (Loftus, 1995). Ludzie, którzy oczekiwali dobrych rzeczy od swoich pracowników, klientów, dzieci itd. wydają się zapewniać następujące rzeczy:

  1. Klimat. Ustanawiają akceptujący, zachęcający nastrój społeczno-emocjonalny. Obejmuje to np. uwagę, uśmiech, kiwanie głową z aprobatą czy utrzymywanie dobrego kontaktu wzrokowego. Są to wszystkie niewerbalne rodzaje komunikacji doprowadzające do wsparcia emocjonalnego.
  2. Informacje zwrotną. Dają tym ludziom więcej werbalnych wskazówek na temat ich wyników, więcej reakcji, więcej pochwał, a czasem nawet więcej krytyki – wszystko to pomaga nauczyć ich, co jest potrzebne do poprawy.
  3. Wiedze. Dosłownie uczą więcej i trudniejszego materiału tym, którzy rzekomo mają większy potencjał.
  4. Wysiłek. Zachęcają tych, którzy zostali wybrani do zadawania większej liczby pytań, nakłaniają ich do udzielania większej liczby odpowiedzi, dają im więcej czasu na prawidłowe wykonanie pracy oraz dają przestrzeń do wątpliwości.
Efekt Rosenthala w zarządzaniu
Efekt Rosenthala w zarządzaniu

Efekt Galatei

Rosenthal uważa również, że czynniki te działają w obie strony – pracownik wpływa również na menedżera, dziecko wpływa na rodzica, klient wpływa na firmę, poprzez swoje własne werbalne lub niewerbalne wskazówki (Loftus, 1995). Wpływ ten znany jest jako efekt Galatei, nazwany na cześć idealnej kobiety Pigmaliona. Ważną rzeczą do zapamiętania jest unikanie posiadania ulubionych podwładnych (Loftus, 1995). Wszyscy podwładni powinni mieć możliwość wykorzystania swojego potencjału.

Bycie pozytywnym Pigmalionem

Pozytywny Pigmalion (Walder, 1978):

  • jest łatwy w rozmowie i ma dla ciebie czas, nawet gdy jesteś pod presją;
  • stara się dostrzec zalety w twoich pomysłach, nawet jeśli są one sprzeczne z jego/jej pomysłami;
  • stara się pomóc ludziom zrozumieć cele firmy;
  • stara się przekazać ludziom wszystkie informacje, których potrzebują;
  • wykazuje spójne, wysokie oczekiwania wobec podwładnych;
  • stara się zachęcać ludzi do rozwijania się w nowych kierunkach;
  • akceptuje Twoje błędy, tak długo, jak się na nich uczysz;
  • stara się poprawić błędy i dowiedzieć się, jak można im zapobiec w przyszłości;
  • oczekuje najwyższej wydajności i daje za nią uznanie.

Czy twój szef jest pozytywnym Pigmalionem?

Czy Ty jako szef jesteś pozytywnym Pigmalionem?
Efekt Pigmaliona - jakim szefem jesteś?
Efekt Pigmaliona – jakim szefem jesteś?

Jak wykorzystać efekt Pigmaliona i Rosenthala

Potrzebujesz do tego następujących rzeczy:

  1. Świadomość jak działa efekt Pigmaliona i Rosenthala
    Jeśli zdajemy sobie sprawę z istnienia tego efektu możemy dostosować nasze myśli i działania. Sama świadomość może pomóc nam proaktywnie unikać negatywnych działań. Zamiast więc dostrzegać słabości w ludziach, możemy spojrzeć na pozytywy i ich potencjał.

Przykładowo, krzyczenie na kogoś jest negatywnym działaniem bo nasila to efekt Golema.  Do takiego zachowania może prowadzić nasze niskie oczekiwania wobec tej osoby. W takich przykładach ważne jest, aby przyznać się do tego i spróbować zapobiec podobnym zrachowaniom, które po prostu są nieefektywne. Przed zmianą swoich działań niezbędna jest wiedza o tym, jak różne nasze zachowania mogą wpływać na innych. Tutaj niezbędna jest odpowiednia wiedza o emocjach. Przykładowo w jaki sposób wypowiadane słowa i język ciała przekazują nasze komunikaty.

2. Wyszukiwanie pozytywnych cech i umiejętności
Czasami możemy mieć niskie oczekiwania wobec innych i bardzo trudno jest to zmienić. Powodem tego może być rzeczywista ich niekompetencja, cechy osobowe czy brak odpowiednich zasobów. Z tego powodu może być trudno zwiększać oczekiwanie od nich a to z kolei może wpływać na nasze zachowania.
Należy zastanowić się czy jesteśmy wstanie wskazać pozytywne cechy lub/i umiejętności. Może nam to pozwolić być w stanie podnieść oczekiwania. To z kolei może napędzać te osoby do nowych osiągnieć, które wcześniej nawet dla nas były trudne do wyobrażania.

3. Potwierdzanie zdolności danej osoby do poprawy

Gdy wymagana jest poprawa, zarówno dostarczanie krytycznych informacji zwrotnych, jak i potwierdzanie zdolności danej osoby do poprawy może odgrywać istotną rolę w wywoływaniu pozytywnych zmian. Należy jednak pamiętać aby to robić w sposób budzący zaufanie.

4. Wyznaczanie wyzwań
Tworzenie wysokich, ale realistycznych celów może przekazać oczekiwanie, że takie cele mogą zostać osiągnięte przez dane osoby. Trening sportowców olimpijskich i żołnierzy sił specjalnych wyraźnie pokazuje, jak trudne cele mogą zachęcić nie tylko do poprawy, ale także do osiągnięcia szczytowych wyników poprzez przełożenie wysokich oczekiwań na kluczowe zmiany w zachowaniu.
5. Pozytywny język
Niezależnie od tego, czy uważasz, że ktoś jest zdolny, czy nie, umniejszanie mu nie pomoże. Mówienie rzeczy takich jak „Nie jestem pewien, czy jesteś wstanie to zrobić” .Takie zwroty podkreślają brak zaufania i niskie oczekiwania.
Jak wykorzystać efekt Pigmaliona i Rosenthala
Jak wykorzystać efekt Pigmaliona i Rosenthala

Efekt Pigmaliona przykłady

Rekrutacja do pracy

Wiemy, że życiorysy lub CV są najważniejsze podczas ubiegania się o pracę. Dla większości pracodawców dokumenty te stanowią podstawowe źródło informacji, a dla osób ubiegających się o pracę są najważniejszym sposobem na zrobienie dobrego pierwszego wrażenia. Załóżmy, że firma zatrudnia pracowników, a dwóch kandydatów składa swoje CV. Pierwszy dokument jest bardzo prosty, podczas gdy drugi jest niezwykle dopracowany i szczegółowy. Obaj kandydaci zostają zatrudnieni, ale menedżer spodziewa się, że pierwszy z nich nie będzie się starał, podczas gdy uważa drugiego kandydata za bardziej pracowitego ze względu na wysiłek włożony w tworzenie CV. W rzeczywistości drugi kandydat zapłacił komuś za stworzenie dla niego profesjonalnego CV, a większość dobrze opracowanych punktów to doświadczenia, w których pracownik nie zdobył dużej biegłości, podczas gdy pierwszy kandydat miał o wiele więcej umiejętności do zaoferowania i silną wolę uczenia się. Jednak ze względu na stronnicze postrzeganie menedżera, drugi pracownik otrzymuje więcej uwagi, pomocy i wskazówek od menedżera, co pozwala mu rozwijać się znacznie szybciej niż pierwszy pracownik, który nie faworyzuje pracy lub nie wkłada w nią pełnego wysiłku z powodu odrzucenia jego pracy przez menedżera. Dlatego też, pomimo tego, że rzeczywistość jest zupełnie inna, wyobrażenia menedżera faktycznie się sprawdzają.

Szkoła

Jeśli nauczyciel uważa, że uczeń jest inteligentny, może zaoferować mu  większe wyzwania. Przykładowo mogą to być trudniejsze instrukcje i możliwość odpowiedniej informacji zwrotnej. Zwiększona uwaga ze strony nauczyciela skutkowałaby wyższymi osiągnięciami ze strony ucznia.

Seniorzy

Kiedy badacze przypominają osobom starszym, że funkcje poznawcze zwykle pogarszają się wraz z wiekiem, osiągają one gorsze wyniki w testach pamięci niż osoby, którym nie przypomniano o tym. (Glisky, 2007)

Sport

Trenerzy, którzy dają sportowcom do zrozumienia, że oczekują od nich więcej, mogą prowadzić ich do większych osiągnięć jako sportowców

Praca

Gdy menedżer podnosi swoje oczekiwania dotyczące wydajności pracowników, co w rzeczywistości może skutkować wzrostem wydajności pracowników.

Bankowość

Dla branży bankowej najbardziej przerażającym aspektem efektu Pigmaliona jest upadłość banku. Bank może być doskonale wypłacalny, ale jeśli rozniesie się plotka o bankructwie, często staje się to samospełniającą się przepowiednią. Ludzie, którzy spodziewają się upadłości banku, działają zgodnie z tymi oczekiwaniami. Przekonanie może być w rzeczywistości fałszywe, ale to zachowanie oparte na oczekiwaniach staje się siłą napędową szybkich i dużych wypłat, których bank nie będzie wstanie zrealizować. Na szczęście w krajach dobrze rozwiniętych są wprowadzone mechanizmy mające zapobiegać efektowi Pigmaliona w bakowości.

Kurs walut

Należy zdawać sobie sprawę z roli, jaką oczekiwania odgrywają w wahaniach kursów walut. Przykładowo pandemia czy wojna u naszego wschodniego sąsiada pokazała efekt Pigmaliona. W UE działa Europejski System Walutowy, którego zadaniem jest stabilizowanie waluty poprzez regulacje zapobiegające wahaniom spowodowanym efektem Pigmaliona.

Kurs akcji

Jeśli inwestor straci zaufanie do akcji, może sprzedać cały posiadany pakiet. Jeśli są one duże, może to zachęcić innych inwestorów do sprzedaży swoich akcji i ostatecznie cena spada, ponieważ oczekiwania wpływają na ostateczny wynik. Ludzie zaangażowani w transakcje giełdowe zdają sobie sprawę z siły oczekiwań na rynku.

Rodzina

Często mówi się o tym, że środkowe dziecko jest „czarną owcą” rodziny – tym, które nie pasuje, sprzeciwia się oczekiwaniom rodziny i jest niekonwencjonalne pod każdym względem. Rodzice w naszym przykładzie również są tego świadomi i kiedy rodzi się najmłodsze rodzeństwo, zaczynają rozwijać wyobrażenia o swoim środkowym dziecku, że w końcu stanie się „czarną owcą”. Te abstrakcyjne idee wkrótce przybierają kształt solidnych przekonań i rodzice zaczynają traktować środkowe dziecko inaczej. Mogą ignorować jego obecność i osiągnięcia co może wywoływać zachowania buntownicze aby przyciągnąć uwagę, której dziecko zostało pozbawione. Dziecko zaczyna oddalać się od rodziców. Wobec swojego rodzeństwa może np. wszczynać bójki. Przekonania rodziców o tym, że jest „czarną owcą” rodziny, są wzmacniane poprzez  zachowania dziecka i pętla się zamyka.

Efekt Pigmaliona u kobiet

Efekt Pigmaliona może wywoływać słabsze efekty wśród podwładnych płci żeńskiej, ponieważ są oni mniej podatni na skutki oczekiwań swoich liderów. Zatem różnica w charakterystyce podwładnych może wyjaśniać słabsze efekty Pigmaliona wśród podwładnych płci żeńskiej w porównaniu z mężczyznami (Gold & Kierein, 1998). Według mnie może to wynikać z większej inteligencji emocjonalnej kobiet, które to posiadają większą percepcje, rozumienie i zarządzenie emocjami. Mogą więc być bardziej odporne na działanie efektu Pigmaliona.

Efekt Pigmaliona u kobiet
Efekt Pigmaliona u kobiet

Samospełniająca się przepowiednia

Efekt Pigmaliona i efekt Golema, są przykładami samospełniających się przepowiedni. Niezależnie od tego, czy oczekiwania pochodzą od nas, czy od innych, znajdują sposób, by zamanifestować się w naszym życiu. Samospełniająca się przepowiednia to termin socjologiczny używany do opisania prognozy, która sama staje się prawdą. Przykładem samospełniającej się przepowiedni jest efekt placebo, gdy osoba doświadcza korzystnych rezultatów, ponieważ oczekuje, że nieaktywna substancja lub nieefektywna terapia zadziała, nawet jeśli nie ma żadnego znanego dowodu naukowego. W edukacji samospełniające się przepowiednia występuje, gdy nauczyciel ma oczekiwania wobec uczniów, co poprzez interakcję społeczną powoduje, że uczniowie zachowują się w taki sposób, aby potwierdzić pierwotnie fałszywe (ale teraz prawdziwe) oczekiwania.

Na sam koniec

Wyobraź sobie teraz, co byłoby możliwe, gdyby więcej osób wiedziało o efekcie Pigmaliona i Golema?

Wyobraź sobie co byłoby możliwe gdyby ludzie świadomie zaczęli generować w sobie pozytywne przekonania i opinie?

Wyobraź sobie, jaki wpływ na uczniów mogliby mieć nauczyciele z nowym podejściem?

Wyobraź sobie, ile więcej dzieci zostałoby zachęconych do uprawiania określonych sportów, gry na instrumencie lub jakiejkolwiek innej pasji?

Wyobraź sobie, ilu więcej artystów, pisarzy lub kreatywnych ludzi biznesu moglibyśmy podziwiać, gdyby więcej osób było zachęcanych do wiary w siebie?

Świat mógłby być znacznie bardziej inspirującym i bogatym miejscem.

Dobrą informacją jest to, że możemy razem wzmacniać tego rodzaju zmiany, wierząc w ludzi i mówiąc im to.

Proponuje Ci abyś dzisiaj spróbował powiedzieć swojemu partnerowi, współpracownikowi, dzieciom i przyjaciołom, że wierzysz w to, co robią i są w stanie osiągnąć nawet więcej niż im się wydaje.

Czyniąc to, możesz wpłynąć na to, jak myślą o sobie i jakie działania podejmują.

„Traktuj człowieka takim, jakim jest, a pozostanie takim, jakim jest. Traktuj człowieka takim, jakim może i powinien być, a stanie się takim, jakim może i powinien być”

Borys Abramek

Prawda jest taka, że jak dzisiaj zrobisz to co Ci proponuje to nie zmienisz świata w jakim żyjemy. Możesz jednak zacząć zmieniać czyjś świat?

Dla mnie to jest super początek. Mam nadzieję, że dla Ciebie również 😉

Samospełniająca się przepowiednia
Samospełniająca się przepowiednia

Efekt Pigmaliona – podsumowanie

Sposób, w jaki ludzie postrzegają innych, jest najczęściej naznaczony pewnymi uprzedzeniami. Często te uprzedzenia dotyczące ludzi mogą prowadzić do nieobiektywnych oczekiwań wobec nich, co z kolei wpływa i kształtuje sposób, w jaki inni będą zachowywać się wobec postrzegającego. Stronnicze przekonania prowadzą do stronniczego zachowania. Takie zachowania mogą wzmacniać te stronnicze przestrzegania. W ten sposób początkowe uprzedzenia tworzą niekończącą się pętlę uprzedzeń i nakręcających się niekorzystnych zachowań. Efekt Pigmaliona jest najczęstszym zjawiskiem doświadczanym w życiu codziennym. Ważne jest, aby wiedzieć, rozumieć i starać się unikać tych uprzedzeń w interakcjach społecznych, ponieważ często mogą one prowadzić do wielu złych rzeczy.

Jeśli zainteresował Cię temat efektu Pigmaliona i chciałbyś dowiedzieć się, jak ten fenomen wpływa na nasze relacje miłosne, mamy dla Ciebie kolejną lekturę. Dr Rafał Szewczyk w artykule „Jak efekt Pigmaliona w związku może uratować Twoją miłość… lub ją zniszczyć?” analizuje, jak nasze oczekiwania i przekonania mogą kształtować nasze związki, prowadząc do ich wzmocnienia lub zniszczenia.
Dowiedz się, jak pozytywne i negatywne oczekiwania mogą wpływać na nasze relacje, oraz jak możemy świadomie kształtować nasze postawy wobec partnera, aby budować silniejsze i bardziej satysfakcjonujące związki.
Zapraszamy do lektury i odkrywania głębszych aspektów efektu Pigmaliona w kontekście relacji miłosnych!
Przeczytaj artykuł „Jak efekt Pigmaliona w związku może uratować Twoją miłość… lub ją zniszczyć?

Efekt Rosenthala / Pigmaliona, efekt Galatei, samospełniająca się przepowiednia / samospełniające się proroctwo – Bibliografia

Anderson, M. L. (2021). After phrenology: Neural reuse and the interactive brain. MIT Press.

Berlew, D. E., & Hall, D. T. (1966). The socialization of managers: Effects of expectations on performance. Administrative Science Quarterly, 207-223.

Boser, U., Wilhelm, M., & Hanna, R. (2014). The Power of the Pygmalion Effect: Teachers’ Expectations Strongly Predict College Completion. Center for American Progress.

Glisky, E. L. (2007). Changes in cognitive function in human aging. Brain aging, 3-20.

Gold, M., & Kierein, N. (1998). Pygmalion in organizations: A meta-analysis. In Poster presented at the annual conference of the Society for Industrial and Organizational Psychology, Dallas, Texas.

Heinzen, T. E., Lilienfeld, S. O., & Nolan, S. A. (2015). Clever Hans: What a horse can teach us about self deception. Skeptic (Altadena, CA)20(1), 10-18.

Joshua, E. (2021). Pygmalion and Galatea: The history of a narrative in English literature. Routledge.

Landon Alpert, J. (1975). Teacher Behavior and Pupil Performance Reconsideration of the Mediation of Pygmalion Effects. The Journal of Educational Research69(2), 53-57.

Loftus, P. (1995). The pygmalion effect. Industrial and Commercial Training27(4), 17-20.

Pfungst, O. (1911). Clever Hans:(the horse of Mr. Von Osten.) a contribution to experimental animal and human psychology. Holt, Rinehart and Winston.

Rosenthal, R. (2010). Pygmalion effect. The Corsini encyclopedia of psychology, 1-2.

Rosenthal, R., & Jacobson, L. (1969). Pygmalion in the Classroom; Teacher Expectation and Pupils’ Intellectual Development [by] Robert Rosenthal [and] Lenore Jacobson.

Rosenthal, R., and E. Y. Babad (1985). “Pygmalion in the gymnasium.” Educational Leadership 43 (1): 36–39.

Rossendal, R., & Jacobson, L. (1968). Pygmalion in the classroom. The Urban Review3(1), 16-20.

Rowe, W. G., & O’Brien, J. (2002). The role of Golem, Pygmalion, and Galatea effects on opportunistic behavior in the classroom. Journal of Management Education26(6), 612-628.

Samhita, L., & Gross, H. J. (2013). The “clever Hans phenomenon” revisited. Communicative & integrative biology6(6), e27122.

Walder, L. (1978). Leader’s Guide to Accompany Productivity and the Self-fulfilling Prophecy.

Podziel się artykułem:

EI Expert - inteligencja emocjonalna w teorii i praktyce
Czym jest system EI Expert?

Więcej wpisów

Podziel się: