Inne artykuły o NVC:

• Co to jest NVC? Odkryj tajniki!
• NVC – często bezskuteczne? Dowiedz się, jak je właściwie wdrożyć!

NVC a Narcyz

Czyli czemu Twoje starania komunikacyjne mogą nie przebić się przez ego narcyza?

Komunikacja bez użycia przemocy często zawodzi w interakcjach z narcyzami. Chociaż jest to skuteczna metoda w wielu sytuacjach, w kontekście narcyzmu staje się dużym wyzwaniem. Jeśli nie wiesz, czym jest NVC, to tutaj to przystępnie wyjaśniam: NVC – jak je właściwie wdrożyć!

NVC ma niewątpliwie przewagę nad poradami typu: „Używaj stwierdzeń 'ja’ zamiast 'ty’ podczas trudnych rozmów”. NVC oferuje konkretną strukturę użycia stwierdzeń typu „ja”. Chodzi o to, aby opisywać swoje emocje bez oskarżenia, unikając stwierdzeń typu „Ty zawsze…” czy „Ty nigdy…”. Komunikacja NVC nie polega na oskarżaniu kogoś o bycie np. bałaganiarzem. W NVC mówimy, że czujemy rozczarowanie lub irytację, gdy musimy sprzątać sami lub żyć w bałaganie. NVC daje nam możliwość wyrażenia naszych oczekiwań w bezpieczny sposób: „Chciałbym, abyśmy tworzyli zespół. Chcę, aby nam tutaj było przyjemnie. Super by było, gdybym ja gotował, a Ty później zmywał. Co o tym sądzisz?”. Taki przekaz pozwala wyrazić nasze uczucia, obserwacje, wartości i prośby.

NVC może być bardzo konkretne niż z pozoru może się wydawać. Pozwala nam bezpiecznie precyzować ramy naszych potrzeb i wartości. Możemy powiedzieć: „Czy mógłbyś zmywać naczynia za każdym razem, gdy gotuję?”. W dzisiejszych czasach, kiedy mamy tak mało wolnego czasu, może to być dobre rozwiązanie, aby druga osoba nie musiała zgadywać naszych oczekiwań.

NVC skutecznie działa, gdy obie strony dbają o siebie nawzajem, szanują perspektywy, wartości, uczucia i potrzeby drugiej strony. Negocjacje są wtedy zrównoważone i otwarte. NVC dobrze funkcjonuje między zdrowymi osobami w relacjach opartych na dobrej woli. Jednak w przypadku osób o cechach narcystycznych metoda ta nie jest tak skuteczna…

NVC vs Narcyz

Czyli jak mały Adaś pokazuje, jak trudno dotrzeć do serca narcyza

Wyobraźmy sobie narcyza, który zostaje dziadkiem. Ma 6-letniego wnuka Adasia, który myje ręce i śpiewa ten wierszyk:

„Umyj rączkom brzuszki,

później plecki i paluszki.

Potem palce złap na wędkę,

podkręć kciuki śrubokrętem.

I na koniec swe paluszki,

potrzyj szybko o dwa brzuszki.”

Adaś śpiewa swoją rymowankę, która pomaga mu prawidłowo umyć ręce. Ma świetny nastrój i cieszy się tą chwilą. W tym samym momencie dziadek, który był razem z nim w kuchni, zaczyna śpiewać w drwiący sposób. Używa nonsensownych słów do melodii chłopca -śmiejąc się. Chłopiec przestaje i mówi: 

„Kiedy naśmiewasz się z mojej rymowanki, czuję, jakbyś naśmiewał się ze mnie.”

„Przecież się z ciebie nie naśmiewam!” – odpowiada dziadek.

Adaś pozostaje niezwykle spokojny. „Nie powiedziałem, że się naśmiewasz, tylko że tak to odczuwam.”

„Ja się z ciebie nie naśmiewałem!” – odp. dziadek

„Ale sprawiłeś, że piosenka brzmiała źle.”  – odp. Adaś

Rozmowa krążyła wokół zaprzeczeń dziadka, aż w końcu Adaś westchnął z niezadowoleniem i wyraził swoją prośbę: 

„Proszę, przestań tak robić.”

Wymiana zdań niestety na tym się nie zakończyła… Szkoda jednak opowiadać resztę… Tak więc wygląda zderzenie narcyza z NVC .

Niestety, NVC zawodzi nawet gdy jesteś takim super Adasiem i spotkasz narcyza. Powodem tego jest to, że narcyzi nie zaakceptują Twojego spostrzeżenia rzeczywistości. Ich ego wymusza na nich postrzeganie siebie jako wyjątkowych i ponad krytyką. Dlatego narcyzi będą kwestionować Twoją wersję rzeczywistości, szczególnie jeśli Twoje obserwacje sugerują, że są zdolni do błędu. Zaprzeczanie i gaslighting są standardem u narcyzów. Gaslighting to manipulacja mająca na celu sprawienie, abyś przestał ufać swoim osądom. Dlatego też narcyz będzie starał się popierać swoje wypowiedzi przykładami, jak choćby to, że pomaga w rozdawaniu posiłków dla bezdomnych i dlatego jest osobą, której możesz zaufać.

NVC vs Narcyzm: 

Czyli jak Twoje prośby mogą spotkać się z murkiem zaprzeczenia?

Charakterystyczną cechą narcyza jest przekonanie o własnej nieomylności. Uwielbiają przedstawiać się jako bohaterowie i ludzie pomagający innym. W razie potrzeby świetnie wcielają się w rolę ofiary. Jest im to potrzebne, aby mogli swobodnie kierować oskarżenia na innych, w tym na Ciebie. Używają techniki D.A.R.V.O. (skrót od ang. deny, attack, and reverse victim and offender, czyli zaprzecz, zaatakuj i zamień ofiarę w sprawcę). Gdy jesteś ofiarą, to u narcyza w głowie możesz być winowajcą – dobrze abyś był_ tego świadom_

NVC z narcyzem – czego się spodziewać?

Narcyzi zanegują Twoje uczucia. Powiedzą coś w stylu: „Rafał, jesteś zbyt wrażliwy, aby kierować tym projektem” – usłyszałem dokładnie to zdanie od swojego wspólnika/narcyza. Mogą też generować zdania, w których będą twierdzić, że jesteś w błędzie, źle rozumiesz sytuację itd. Jeśli mają braki w inteligencji emocjonalnej, mogą posunąć się do obelg czy nawet złośliwych uwag. W rozmowach będą starać się przejmować inicjatywę, aby „wyjaśnić” Ci Twoje słabości. W moim przypadku była to empatia, ponieważ usłyszałem: „Uczucia są tylko dla słabych i ograniczonych umysłowo”. To była świetna czerwona flaga, która pozwoliła mi się szybko wyplątać i zakończyć tę relację. W Twoim przypadku może być bardziej ukryta . Jednak celem narcyza będzie dążenie do wmówienia Ci, że Twoje uczucia są nieważne. Jeśli zauważysz, że to robi, jest to silny sygnał, że masz do czynienia z narcyzem.

Po czym poznać narcyza w rozmowach NVC?

1. Nie uzna Twoich potrzeb i wartości. Narcyzi często kwestionują Twoje potrzeby i wartości. Uważają, że różne od nich zainteresowania, wartości, ideały lub potrzeby świadczą o Twoich brakach. Postrzegają te różnice jako znak intelektualnej, moralnej, duchowej czy nawet genetycznej niższości. To jest dobra informacja. Jak się tak odkryją to łatwiej będzie Ci się zorientować jaką relacje możesz z taka osobą stworzyć. Spokojnie obserwuj, zaznaczaj swoje granice a gdy będziesz miał większą pewność z kim masz do czynienia to decyduj i nie wahaj się podejmować radyklanych decyzji – tutaj możesz się dowiedzieć jak Krzysztof wyszedł z uwikłania się w współprace z narcyzem. 
2. Nie będzie szanował Twojego życia prywatnego. Jeśli będziesz wyznaczał_ granice, odbierze to jako lenistwo. Swoje granice oczywiście będzie szanował. Jeśli jest inteligentny świetnie je zabezpieczy tak aby były nienaruszalne. 
3. Będzie podważał i przekraczał Twoje granice i prośby. Ci, którzy byli w relacji z narcyzem, wiedzą, że można z nimi stracić poczucie swoich granic. Najgorzej mają dzieci, których rodzicami są narcyzi. U nich mogą być widoczne braki w artykułowaniu swoich granic i potrzeb. Narcystyczny rodzic często nie uczy dziecka, jak rozpoznawać, priorytetyzować czy wyrażać swoje potrzeby. Uważa, że takie zachowania są przejawem braku lojalności. Wiele dzieci i partnerów narcyzów często czuje wstyd za posiadanie potrzeb, ponieważ są one umniejszane i karane za nie.

Jak się zachowuje narcyz, gdy używasz NVC?

• Gdy prosisz o więcej bezpieczeństwa? Wyobraź sobie, że prosisz narcyza, aby jechał wolniej autem, bo chcesz czuć się bezpieczniej. Jeśli do tego dołożysz jakąś uwagę, która uderzy w jego ego, możesz spodziewać się, że specjalnie zacznie jechać szybko i robić ryzykowne manewry.
• Gdy prosisz o więcej zaufania i przestrzeni dla siebie? Jeśli poprosisz narcyza o większe zaufanie i więcej czasu dla siebie, może narzucić Ci więcej reguł i kontroli. Drobne prośby mogą zostać spełnione, ale częściej narcyz „wygodnie zapomina” i wszystko wraca do normy. 

NVC i radzenie sobie z narcyzem?

W NVC masz trzy drogi w relacjach:

1. Zmiana sytuacji. Teoretycznie możesz rozmawiać i starać się ustalić plan działania, który będzie odpowiadał zarówno Tobie, jak i drugiej stronie. Jeśli masz do czynienia z osobą, która ma duże nasilenie narcyzmu, to ta strategia nie zadziała. Natomiast pamiętaj, że Twoja ocena co do drugiej osoby może być błędna. Więc wykonaj ten pierwszy krok – on Cię upewni co do kolejnych działań.
2. Akceptacja sytuacji. Jeśli masz relacje z narcyzem, którą trudno zmienić z dnia na dzień (np. jest to Twój szef albo ojciec/matka Twoich dzieci), to pozostaje Ci zaakceptować tę sytuację. Nie uzyskasz szacunku, empatii czy bezpieczeństwa emocjonalnego. Trzeba się z tym pogodzić. Brak tej nadziei może być dla Ciebie uleczający – już narcyz nie będzie potrafił Cię tak mocno zranić.  Pozwoli Ci to działać bardziej efektywnie.
3. Opuszczenie sytuacji. Zakończ relację, zmień miejsce pracy lub partnera. Możesz po prostu odciąć się od tej osoby, która generuje toksyczne zachowania. Pamiętaj jednak, że narcyzów pełno chodzi po ziemi i na pewno spotkasz kolejnego. Dlatego też dobrze jest zrozumieć, że nie każda znajomość musi być głęboka. Może być oparta tylko np. na Waszej wspólnej pracy. Wtedy jednak musisz być czujny jak „ważka w locie” i brać pod uwagę koszty i zagrożenia współpracy z narcyzem.

Polecam ten artykuły:

• Narcyz w biurze – odkryj strategie BOA, która uchroni Twoją karierę
• NVC – często bezskuteczne? Dowiedz się, jak je właściwie wdrożyć!