Rozwój emocjonalny to nie etap, to proces, który zmienia życie
Rozwój emocjonalny nie kończy się w dzieciństwie. I całe szczęście – bo dzięki temu wciąż możemy uczyć się czuć, rozumieć
Bądzmy w kontakcie
Podziel się artykułem:
Mogą Cię też zainteresować te artykuły:
Jeśli jesteś osobą z otyłością to pewnie słyszał_ś „jedz mniej, więcej się ruszaj”, „powinna pani/powinien pan zastosować dietę MŻ: mniej żreć” itd. Nasze społeczeństwo nie uwzględnia złożoności problemu otyłości i nie bierze pod uwagę innych, potencjalnych przyczyn przybierania na wadze, jak niezdiagnozowane schorzenia. Mamy obsesję na punkcie piękna. Jako społeczeństwo nie akceptujemy wizualnej różnorodności, narzucając coraz to wyższe standardy, co pogłębia poczucie wykluczenia. Krytykowanie i obwinianie osób z nadwagą jest niesprawiedliwe i szkodliwe, prowadzące do poczucia winy i wstydu, co z kolei może skłonić osoby borykające się z otyłością do wycofania się ze społeczeństwa co zamyka to błędne koło. Potrzebujemy zrozumieć, że proste sugestie typu „jedz mniej” są równie nieskuteczne, co radzenie alkoholikowi, aby przestał pić, czy nakłanianie osoby w potrzebie finansowej do „po prostu zarobienia pieniędzy”. Osoby te to wiedzą, więc takie rady są niepotrzebne. Dla kogoś, kto nigdy nie zmagał się z otyłością, trudno jest zrozumieć wyzwania, z jakimi borykają się osoby z nadwagą. Podobnie jak alkoholizm czy ubóstwo, otyłość nie pojawia się bez powodu. Obwinianie kogoś za otyłość bez zrozumienia jego historii i okoliczności jest po prostu szkodliwe.
Rozróżnienie między „grubością”, odnoszącą się do wyglądu zewnętrznego, a „otyłością”, która jest kwestią zdrowotną, pomaga w zmianie naszego sposobu myślenia i tym samym wpływa na nasze emocje. Kiedy spotykamy kogoś, od razu dostrzegamy jego wygląd, lecz nie jesteśmy w stanie ocenić stanu jego zdrowia fizycznego ani psychicznego. To często nasze własne, błędne przekonania są źródłem nieadekwatnych reakcji, ale dziś jest dobry dzień, by zacząć je modyfikować. Pozostań ze mną!
Dla osoby cierpiącej na otyłość, sama czynność ważenia wywołuje uczucia niepokoju, zawstydzenia i poczucia winy. Mają one szczególnie niszczycielski wpływ na ich tożsamość. Nie są to takie emocja jak złość czy smutek, które można łatwiej oddzielić od własnego ja. Emocje, które odczuwamy w naszym ciele, nie zawsze są bezpośrednio związane z ciałem samym w sobie. Ich źródła leżą głęboko w naszych doświadczeniach z przeszłości, a ciało staje się miejscem, w którym te emocje są „przechowywane”. Mechanizm ten jest stopniowy i często nieświadomy. Nasze ciało, które działa na rzecz naszego przetrwania, zostaje niejako „poświęcone” w tym procesie. Stara się radzić sobie w najlepszy możliwy sposób, abyśmy mogli przetrwać. W ramach nieświadomych procesów, postrzegamy nasze ciało jako własność, z którą możemy robić, co nam się podoba. Zamiast okazywać złość czy agresję wobec kogoś, kto nas zranił czy zawiódł – na przykład rodzica lub bliską osobę – trzymamy te emocje w sobie. Robimy to nieświadomie, żeby w pewien sposób chronić tych ludzi. To taki nasz wewnętrzny system obronny, który sprawia, że te trudne uczucia zamiast skierować na zewnątrz, „zostają” w naszym ciele. Sięgasz po jedzenie, alkohol czy inne zachowania, które trudno Ci kontrolować – robisz to, próbując poradzić sobie z trudnymi emocjami. Taki sposób reagowania prowadzi do niezdrowego cyklu, gdzie Twoje ciało staje się niejako „polem bitwy” dla nagromadzonej agresji i frustracji. W ten sposób, te trudne uczucia, zamiast być wyrażone i rozwiązane, są jakby „przekazywane” Twojemu ciału.
Słowa krytyki na temat naszego wyglądu, które słyszeliśmy od rodziców w dzieciństwie, zostawiają w nas emocjonalne blizny. Jako dzieci, te negatywne uwagi wchłaniamy, starając się w ten sposób bronić dobrego imienia naszych opiekunów. W efekcie, bezwiednie przejmujemy ciężar tych ocen i zaczynamy siebie krytykować. Często reagujemy na to, wpadając w cykl ciągłych diet i prób zmiany naszego wyglądu, myśląc, że to pomoże nam uwolnić się od bólu. W rzeczywistości prawdziwy problem leży nie w tym, jak wyglądamy, ale w tych negatywnych myślach, które głęboko w nas zakorzeniliśmy.
Zmaganie się z otyłością, to również niedobory żywieniowe. To paradoks, który wynika z tego, że Twoja dieta może nie dostarczać wszystkich niezbędnych składników odżywczych mimo, że przyjmujesz dużo kalorii. Dlatego wiele osób mimo, że przyjęło duża kalorii po chwili dalej chce jeść. Ten problem zaczyna się bardzo wcześnie, nawet w okresie płodowym. Twoja matka mogła nie być prawidłowo odżywiana w ciąży. Urodzenie się z niską wagą lub jako wcześniak zwiększa ryzyko zdrowotne, a późniejsze próby „nadrobienia” tych niedoborów przez nadmierne karmienie w dzieciństwie prowadzą do dalszych problemów z wagą. Wprowadzanie do diety dziecka niezdrowych produktów, takich jak cukier, szczególnie przed trzecim rokiem życia, zakłóca zdrowy rozwój żywieniowy i wpływa na długoterminowe nawyki żywieniowe (Scaglioni i inni, 2018). Jeśli Twoja matka miała trudności z emocjonalnym dostrojeniem się do Ciebie, być może z powodu depresji poporodowej, mogło to wpłynąć na sposób, w jaki próbowała zaspokajać Twoje potrzeby (Sparling i inni, 2017). Możliwe, że zamiast fizycznego pocieszenia, jak przytulanie, częściej oferowała Ci jedzenie. Taka sytuacja nieświadomie utrwala schemat, że jedzenie jest głównym sposobem na radzenie sobie z emocjami. Jeśli w dzieciństwie doświadczyłeś sytuacji, gdzie jedzenie było sposobem na pocieszenie, to wpłynęło to na Twoje przekonania i emocje związane z posiłkami, odrzuceniem czy poczuciem samotności (Hamburg, Finkenauer i Schuengel, 2014).
W obliczu zagrożenia nasz organizm zaczyna gromadzić tłuszcz jako formę ochrony i izolacji, szczególnie po doświadczeniu przemocy, w tym seksualnej (Sigurdardottir i Halldorsdottir, 2021). Nieraz nieświadomie wykorzystujemy nasze ciało jako barierę, wysyłając sygnał: „Zachowaj dystans, nie jestem atrakcyjny(a)”. Pomoc w takim przypadku skupia się przede wszystkim na leczeniu doznanej traumy i strachu, a nie bezpośrednio na próbach schudnięcia. Traumy i strach mogą być głęboko ukryte i nie zawsze jesteśmy ich świadomi, często wychodzą na jaw dopiero podczas terapii. Możemy je porównać do rodzaju „skafandrów”, które mają nas chronić przed ponownym „zatopieniem” w traumatycznych przeżyciach.
Opowieści naszych klientów oraz badania naukowe (np. Nielsen, Nielsen, i Holm, 2015) pokazują, że za nadwagą czy otyłością mogą kryć się przyczyny tkwiące głęboko w historiach ich rodzin, niekoniecznie związane bezpośrednio z ich obecnym sposobem życia. Możesz się prowadzić zdrowo, a mimo to zmagać się z nadmiernymi kilogramami. Możliwe, że źródło Twoich problemów sięga daleko w przeszłość Twojej rodziny. Być może Twoi przodkowie doświadczali głodu lub ciągłego strachu przed niedostatkiem, co ukształtowało wzorce żywieniowe i emocjonalne, które dzisiaj są w Tobie. Np., Jeśli Twoja matka była przekarmiana przez babcię, reagującą na swoje doświadczenia, ten wzorzec mógł zostać nieświadomie przekazany Tobie. Takie zachowania mogą utrzymywać się, nawet jeśli dzisiejsze warunki życia są inne niż w przeszłości.
Jeśli zauważyłeś, że często szukasz pocieszenia w jedzeniu, otwierając lodówkę w poszukiwaniu czegoś więcej niż tylko pokarmu – być może szukasz poczucia bezpieczeństwa, miłości czy ukojenia – jedzenie w takim przypadku to zaspokajanie emocjonalnych potrzeb, które nie znalazły ukojenia w innej formie. W polskiej tradycji, gdzie wspólne posiłki i obecność przy stole odgrywają ważną rolę w życiu rodzinnym i społecznym, presja, aby „być przy stole” i „musztra” podczas jedzenia wzmacniają te nieświadome wzorce. Może byłeś zmuszany do zjedzenia wszystkiego, co znajdowało się na talerzu, czy też do jedzenia mięsa, aby „nie zasmucić mamy”. Twoje jedzenie może być teraz obciążone emocjami. Dzieci, które są zmuszane do jedzenia według zasad narzuconych przez dorosłych, mogą rozwijać różne formy buntu, które są wyrazem dążenia do zachowania własnej autonomii i indywidualności (Ziegler i inni, 2021). Możliwe też, że w Twoim domu przyjęło się, że trzeba robić duże obiady, żeby być dobrym gospodarzem. Jeśli codzienne gotowanie ciąży Ci i sprawia, że czujesz się źle, to znak, że może robisz to nie dlatego, że sam tego chcesz, ale żeby spełnić czyjeś oczekiwania, niekoniecznie Twoje własne.
Zrozumienie, że dzieci mają swoje ulubione smaki i potrzeby żywieniowe, które nie zawsze są zgodne z tym, czego oczekują od nich rodzice, pozwala budować zdrową relację z jedzeniem. Rodzicielski niepokój o to, czy dziecko je „dość” lub „to, co trzeba”, często przysłania radość płynącą z posiłków, co prowadzić do późniejszych problemów. Scena z „Dnia Świra” doskonale to ilustruje. Przykład troskliwej polskiej mamy, która wyraża zaniepokojenie apetytem syna, obrazuje głębokie zakorzenienie jedzenia w naszym sposobie okazywania uczuć. Miłość i troska mogą przybierać różne formy, a przesadne koncentrowanie się na jedzeniu jako sposobie wyrażania uczuć ma niepożądane skutki dla zdrowia. Rozwiązywanie problemów emocjonalnych i budowanie relacji pomaga przezwyciężyć skłonność do kompulsywnego jedzenia. Rodzicielskie gesty, takie jak przytulanie, delikatny dotyk i pozytywne nastawienie do ciała dziecka, są kluczowe w kształtowaniu zdrowej samooceny i tożsamości cielesnej (Petrella, 2023).
Jeśli zmierzasz się z otyłością, wiedz, że nie jesteś w tym osamotniony(a). Problem ten dotyka coraz większą liczbę osób w naszym społeczeństwie, lecz wciąż brak jest pełnego zrozumienia i otwartej rozmowy na temat otyłości. Statystyki są niepokojące – połowa Polaków zmaga się z nadwagą, a co czwarta osoba z otyłością (mamy wile alarmujących opracowań jak np. 1, 2 czy 3) Osoby z otyłością (a nie otyłe – to duża różnica) napotykają trudności w dostępie do specjalistycznej pomocy, a koszty leczenia są dla nich wygórowane. Żyjemy w otoczeniu, które nie ułatwia ograniczenia spożycia jedzenia. Chcę podkreślić, że otyłość to przede wszystkim zagadnienie zdrowotne, a nie estetyczne. Jest to choroba (oznaczona numerem E66 w klasyfikacji ICD), mogąca prowadzić do wielu poważnych problemów zdrowotnych, w tym cukrzycy, nadciśnienia, osteoporozy oraz zaburzeń hormonalnych i metabolicznych (Purnell, 2015). Otyłość to wyzwanie, a nie definicja osoby z nią walczącej. Przełamując stereotypy związane z otyłością, które mogą obciążać Twoje myślenie, otwierasz drogę do głębszego zrozumienia i skuteczniejszego radzenia sobie z Twoją otyłością ale także z otyłością innych.
Może budzić zdziwienie stawianie otyłości obok tak poważnych chorób jak nowotwory. Jedno i drugie to kompleksowe wyzwania zdrowotne wymagające empatii i zrozumienia, a nie oceny. Otyłość jest złożona, której nie można sprowadzić jedynie do kwestii kaloryczności diety, braku samozaparcia czy niezdrowych nawyków żywieniowych. Jeśli zmagasz się lub zmagałeś z otyłością, zapewne doświadczyłeś, jak społeczeństwo ocenia Cię poprzez pryzmat tej choroby. Takie osądy są często powierzchowne, nie biorą pod uwagę rzeczywistych przyczyn Twojej otyłości ani Twojej unikalnej historii. Niestety, społeczne nastawienie często przyczynia się do stygmatyzacji i dyskryminacji. Mówiąc, że ktoś „choruje na otyłość”, skupiamy się na konieczności leczenia i uzyskania wsparcia, zamiast na ocenianiu. Taka zmiana punktu widzenia może uwolnić Cię od zbędnego poczucia winy i wstydu, które są związane z tą chorobą, i zmotywować do szukania nowych rozwiązań. Pamiętaj, że Twoja wartość jako człowieka nie jest mierzona wagą, a z otyłością można się uporać, mając dostęp do odpowiedniego wsparcia.
Fatfobia to pojęcie, które opisuje nasze świadome bądź nieświadome negatywne nastawienie do osób o większej wadze. Można ją postrzegać jako rodzaj filtra, przez który patrzymy na świat, filtr nasiąknięty stereotypami pochodzącymi z różnych źródeł. Może się zdarzyć, że w ulubionym serialu postać z otyłością jest ciągle obiektem żartów, a w reklamie zobaczymy osobę z otyłością przedstawioną jako kogoś, kto zaniedbuje swoje zdrowie.
Jeśli na któryś odpowiedziałeś twierdząco to warto zastanowić się czy nie masz fatfobi.
Jak negatywne postawy wpływają na zdrowie osób z otyłością?
Jeśli jesteś osobą z otyłością to na 99% spotkałeś się z brakiem empatii i zrozumienia ze strony lekarzy (zostawiłem sobie ten 1% mimo, że nie znam takiej osoby). Wywołało to w Tobie uczucie wstydu i zażenowania. Pracując z osobami z otyłością słyszałem takie przykłady jak np. „…przyszłam na konsultację z powodu chronicznego zmęczenia, a wyszłam z komentarzem, że moje problemy z energią mogą być spowodowane lenistwem, ponieważ osoby z nadwagą często nie angażują się w aktywność fizyczną”, „…lekarz sugerował, że wszystkie moje dolegliwości mogą mieć podłoże w niewłaściwym stylu życia, pomimo braku dokładnych badań”. Zmiana takich przekonań nie nastąpi z dnia na dzień – z własnego doświadczenia wiem, że może to potrwać. Znam charakter rozmów, które prowadziłeś z lekarzami; delikatnie mówiąc, nie spełniły one Twoich oczekiwań, choć mógłbym użyć mocniejszych słów. Fatfobiczne zachowania personelu medycznego niejednokrotnie wzmacniają objawy depresji i wzmagają przejawy zaburzeń odżywiania – co dodatkowo pogarsza stan zdrowia. Rozumiem też, jak to na Ciebie wpłynęło – potrzebował_ś wsparcia, a spotkał_ś się z demotywacją. Obiecuję, że będę kontynuował starania, aby szkolić lekarzy w prowadzeniu bardziej empatycznych rozmów, tak aby poświęcali więcej uwagi na zrozumienie historii i doświadczeń ludzi takich jak Ty. Mam nadzieję, że z czasem nauczą się oni skupiać na promowaniu zdrowych nawyków życiowych, zamiast siać strach i wykluczenie. Wiele osób pracujących w opiece medycznej jeszcze nie do końca rozumie, że otyłość to nie tylko wyzwanie związane z wyglądem czy zdrowiem, ale ma również znaczący wpływ na codzienne życie i relacje, co Ty znasz z własnego doświadczenia. Tutaj jest raport o fatfobii w polskiej opiece zdrowotnej, włączając w to problemy z diagnozowaniem, dyskryminację i poniżaniem pacjentów.
Fatfobia w miejscu pracy może objawiać się na wiele sposobów: od niepożądanych pytań o zdrowie, przez przypisywanie niższej produktywności, nieprzychylne komentarze na temat apetytu, brak dostosowanej odzieży służbowej, po niższe zarobki czy przydzielanie zadań „pod pozorem” pomocy w zrzuceniu wagi. Badania wskazują, że osoby zmagające się z nadwagą często są niesprawiedliwie oceniane jako mniej zmotywowane, mniej kompetentne, nieostrożne czy pozbawione determinacji (Spahlholz i inni, 2016). Taki sposób stygmatyzacji prowadzi do dyskryminacji w pracy, co z kolei negatywnie odbija się na zdrowiu psychicznym, obniża samoocenę, zmniejsza zaangażowanie zawodowe i dodatkowo obniżać motywację, tworząc destrukcyjne błędne koło.
Podczas poszukiwania pracy, możesz napotkać na nieświadome uprzedzenia, które wpłyną na sposób, w jaki Twoja kandydatura zostanie odebrana. Badania dowodzą, że osoby z większą wagą mogą mieć trudności z zatrudnieniem, gdyż ich wygląd może być błędnie interpretowany jako ograniczenie w wykonywaniu zadań zawodowych (Puhl i Brownell, 2013). Przykładowo, w badaniu przeprowadzonym przez portal FairyGodBoss, profesjonaliści od rekrutacji oceniali zdjęcia kobiet o różnych sylwetkach. Wśród nich znalazło się zdjęcie kobiety o pełniejszych kształtach, która najczęściej była określana jako „leniwa” i „nieprofesjonalna”. Zaledwie 15,6% osób brało pod uwagę jej zatrudnienie. Pamiętaj, że Twoja wartość jako kandydata nie jest zdefiniowana przez Twój rozmiar. Twoje kompetencje, doświadczenie i pasja do pracy mówią o Tobie więcej niż nieuprawionna kryteria.
W kwestii zarobków i awansu, badania pokazują, że większy rozmiar ciała może wpływać na początkowe oferty, skutkując niższymi propozycjami (O’brien i inni, 2008). W tej sytuacji szczególnie niekorzystnie są traktowane kobiety, co częściowo wynika z wciąż istniejącej różnicy w zarobkach między płciami w wielu sektorach oraz ogólnych społecznych oczekiwań dotyczących wyglądu kobiet. Dochodzi do tzw. krzyżowej dyskryminacji. Ponadto, z powodu stereotypowego przekonania o braku kompetencji przywódczych u osób z tej grupy, rzadziej są one brane pod uwagę przy awansach, co utrzymuje je na niższych szczeblach kariery w organizacji.
Inicjatywy takie jak body positivity i body neutrality koncentrują się na propagowaniu szacunku do każdego ciała, niezależnie od jego formy czy rozmiaru. Pamiętaj jednak, że docenienie swojego ciała nie oznacza rezygnacji z odpowiedzialności za własne zdrowie. Szacunek do siebie to nie jest pretekst do unikania zdrowych zmian, które korzystnie wpłyną na Twoje życie. Może zdarzyć się, że niektórzy błędnie odbierają przesłanie ruchów jak body positivity, uznając je za zachętę do akceptacji niezdrowych nawyków. Jednak ich prawdziwym celem jest zachęcenie do akceptacji siebie i dbania o zdrowie z miłości i szacunku do własnego ciała, a nie z poczucia winy czy wstydu.
Otyłość ma wielu sprawców, nie tylko naszą kulturę, społeczeństwo, przemysł spożywczy czy wszechobecny marketing fast foodów. Do grona winowajców dołącza również np. przemysł fitness, który czasem wykorzystuje negatywne emocje do własnych celów, wywierając presję na osoby niespełniające narzuconych standardów. Dodatkowo nie zdajemy sobie sprawy z tego, co stanowi zdrową dietę, ponieważ jesteśmy bombardowani mylącymi informacjami. Za „płaszczykiem tkanki tłuszczowej” kryją się często trudne, bolesne historie, które wymagają uwagi, zrozumienia i profesjonalnego wsparcia. Każda osoba zmagająca się z otyłością to indywidualna historia, która wymaga indywidualnego podejścia. Źródła otyłości są złożone i różnorodne, obejmujące czynniki genetyczne, medyczne i środowiskowe.
Życzę wszystkim zmagającym się z otyłością aby wyszli do świata i zaczęli cieszyć się życiem wolnym od ciężaru przeszłości. Zmiana jest możliwa, a droga do wolności i szczęścia może być trudna, ale jest warta każdego kroku. Mam nadzieję, że udało mi się zainspirować Cię do przemyśleń na temat roli jedzenia w naszym życiu. W naszej kulturze, podobnie jak w wielu innych, jedzenie jest często symbolem troski i miłości. Jednak kiedy jedzenie staje się głównym sposobem wyrażania uczuć, zastępując bliskość, komunikację czy wsparcie emocjonalne, to prowadzi do nadwagi i otyłości.
Mogą Cię też zainteresować te artykuły:
Podziel się artykułem:
Rozwój emocjonalny nie kończy się w dzieciństwie. I całe szczęście – bo dzięki temu wciąż możemy uczyć się czuć, rozumieć
Coaching emocji to świadome towarzyszenie drugiemu człowiekowi w procesie przeżywania emocji. To nie terapia. To nie „ratowanie” ani „uciszanie”…
Misja nie bierze się z głowy – bierze się z serca… Jak opisać to uczucie? Wyobraź sobie letnie popołudnie. Rodzinne
Dlaczego smutne wspomnienia zostają z nami na dłużej niż te radosne? Dlaczego trudne emocje tak mocno wpływają na nasze decyzje,
Więcej wpisów
Podziel się:
Nasze promocje
Czytaj więcej o inteligencji emocjonalnej:
2025 EI EXPERT – wszystko o inteligencji emocjonalnej | Opieka nad stroną WWW i marketing – Studio A7
