Przyczyny prokrastynacji
Samokontrola vs. Prokrastynacja
Dowiedz się, co naprawdę Cię powstrzymuje!
Kiedy odczujesz pragnienie i przed Tobą pojawi się szklanka wody, najczęściej bez wahania po nią sięgniesz. Twoje podstawowe potrzeby fizyczne popychają Cię do działania. Czasem szukasz różnych „podniet”, które mają za zadanie dostarczyć Ci rozrywki lub przyjemności. Nie zawsze są one bezpośrednią odpowiedzią na Twoje konkretne potrzeby. Jednak nie wszystkie Twoje działania da się przypisać do tych dwóch kategorii. Często znajdujesz się w sytuacji, gdy podejmujesz się zadań, które niekoniecznie są dla Ciebie przyjemne lub na które nie masz bezpośredniej ochoty. W takich chwilach potrębujesz samokontroli, która pozwala Ci tłumić przejściowe zachcianki, aby skupić się na działaniach, które prowadzą do realizacji Twoich długoterminowych celów.
Już w młodym wieku uczymy się odkładać natychmiastową gratyfikację na rzecz większej korzyści w przyszłości, co doskonale ilustruje eksperyment z marshmallow (np. Mischel, 2014). Dzieciom oferuje się wybór: mogą zjeść jedną słodką przekąskę natychmiast lub odczekać kilka minut i otrzymać dodatkową porcję. Mimo że oczekiwanie jest dla nich wyzwaniem, opracowują różne metody, by odwrócić uwagę od pokusy.

Dorosłość i prokrastynacja
Paradoks samokontroli
W dorosłym życiu ta zdolność do odraczania gratyfikacji rozwija się jeszcze bardziej. Jesteśmy w stanie powstrzymać się od zaspokajania chwilowych zachcianek, skupiając się na długofalowych celach, nawet jeśli oznacza to zaangażowanie w działania, które mogą być mniej przyjemne lub wymagające. Jednakże, pomimo tej dojrzałej umiejętności samokontroli, wielu z nas wciąż zmaga się z prokrastynacją. Często odkładamy zadania, które planowaliśmy wykonać, ulegając chwilowym impulsom lub pozwalając, aby inne aktywności odciągnęły naszą uwagę od ważnych obowiązków. Ta tendencja do zwlekania, mimo świadomości konieczności wykonania pewnych działań, stanowi paradoks ludzkiej psychiki, gdzie równowaga między natychmiastową satysfakcją a długoterminowym zadowoleniem jest ciągłym wyzwaniem.
Emocje a odkładanie zadań
Zrozumieć przyczyny prokrastynacji
Im więcej wiesz o przyczynach swojej prokrastynacji, tym lepiej jesteś przygotowany, aby zmienić swoje podejście. Choć prokrastynacja dotyka nas wszystkich, tylko nieliczni z nas zdają sobie sprawę z jej konkretnych przyczyn. Zrozumienie, co kryje się za Twoim odkładaniem zadań, pozwoli Ci na świadome zmiany w sposobie myślenia i działania.
Czy wiesz, że prokrastynacja, czyli odkładanie zadań na później, jest wynikiem trudności z radzeniem sobie z niechcianymi emocjami? Badania przeprowadzone przez zespół z Niemiec (Eckert, 2016) pokazują, że gorsze zarządzania własnymi emocjami wpływa na skłonność do prokrastynacji. Jeśli czasem łapiesz się na tym, że unikasz zadań to warto zastanowić się nad swoimi emocjami.

Strach
Strach jest jedną z najmocniejszych emocji wywołujących prokrastynacje. Może masz do podjęcia ważną decyzję, od której wiele zależy? Może musisz przeprowadzić poważną rozmowę i boisz się jej rezultatu? Może zadanie jest dla Ciebie zbyt skomplikowane? Może nie masz dużego doświadczenia w danej dziedzinie i obawiasz się popełnić błąd lub dać innym poznać, że nie jesteś ekspertem?
Bez względu na Twój strach, najlepszą metodą na jego przezwyciężenie jest bezpośrednie zmierzenie się z nim. Pozwól sobie uznać obecność strachu. Wyobraź sobie najgorszy scenariusz – co by się stało, gdybyś naprawdę poniósł_ porażkę? Co byś z tego wyniósł_? Chcę Ci pokazać, że zmiana sposobu myślenia o strachu może przekształcić go w cenną lekcję, dzięki czemu strach przestanie Cię paraliżować. Ta zmiana perspektywy pomoże Ci także pokonać tendencję do odkładania spraw na później.
Stare nawyki
Stare nawyki często leżą u podstaw prokrastynacji. Możliwe, że przywykł_ś do zostawiania zadań na ostatnią chwilę. Być może zdajesz sobie sprawę, że Twój rozwój wymaga od Ciebie zmiany podejścia do czynności, ale opierasz się tym zmianom. Przekształcenie rutynowych działań, które stosujesz od lat, może znacząco wpłynąć na Twój postęp. Wymaga to jednak otwartości na nowe metody i uznanie, że dotychczasowe schematy mogły nie być efektywne.
Kiedy więc kolejny raz zobaczysz, że odkładasz coś na potem, zatrzymaj się na moment i zastanów nad głębszymi przyczynami:
- Dlaczego to zadanie jest dla Ciebie ważne?
- Jaką korzyść przyniesie jego wykonanie Tobie i innym?
Ta refleksja pozwoli Ci przełamać barierę niechęci do zmian i zapoczątkuje proces Twojego rozwoju.

Perfekcjonizm
Trzecim powodem, dla którego możesz prokrastynować, jest perfekcjonizm. Starasz się robić rzeczy idealnie. Oczekujesz, że wszystko będzie perfekcyjnie przygotowane i gotowe. Jeśli coś nie jest idealne w Twojej głowie pojawia się obawa, że spotka Cię porażka. Popycha Cię to do odkładania danego zadania w nieskończoność, niż zmierzenie się z nim teraz ze świadomością, że będzie niedoskonałe.
Jednocześnie obserwujesz, jak inni wypuszczają na światło dzienne niedoskonałe rzeczy. Możesz się ze mną nie zgadzać, ale w rzeczywistości to postęp ma przewagę nad perfekcjonizmem. Nie ma rozwoju bez podjęcia działania i stworzenia czegoś, co nie jest idealne.
Zrozumienie emocji znacząco pomoże Ci przezwyciężyć złe nawyki. Dzięki inteligencji emocjonalnej zaczniesz rozpoznawać momenty, kiedy odczuwasz strach, utknąłeś w rutynie, lub kiedy perfekcjonizm bierze górę. Wkrótce zobaczysz, że robisz większe postępy w ważnych zadaniach i projektach.
Badacze odkryli (Eckert, 2016), że osoby, które lepiej radzą sobie z nieprzyjemnymi emocjami, rzadziej odkładają sprawy na później. Co więcej, wykazali, że ucząc się lepszej regulacji emocji, możemy skutecznie zmniejszyć tendencję do prokrastynacji. To oznacza, że poprzez pracę nad swoimi emocjami, nie tylko poczujesz się lepiej, ale również będziesz w stanie efektywniej realizować swoje zadania. Uczestnicy Nawigatora zauważyli, że łatwiej im było zabrać się za zadania, które dotąd odkładali.
Brzmi zachęcająco, prawda? Jeśli tak, to dołącz do nas i weź udział w 12-tygodniowym programie. Po nim poradzisz sobie nie tylko z prokrastynacją.