Emocje podstawowe vs emocje złożone – Ekman, Plutchik

Emocje podstawowe vs emocje złożone - Ekman, Plutchik

Bądzmy w kontakcie

Picture of Dr Rafał Szewczyk

Dr Rafał Szewczyk

Bądźmy w kontakcie! Jestem na Facebook: Rafał Szewczyk na Facebooku i Linkedin: Rafał Szewczyk na Linkedin Jestem psychologiem i ekonomistą, współtwórcą EI Expert, mężem Marty i ojcem naszych dwóch synów. Konsultuję klientów biznesowych, specjalistów HR, People&Culture, managerów, trenerów, coachów, mentorów, psychologów praktyków, a także klientów i klientki indywidualne. Szkolę z użycia naszych autorskich narzędzi. Współprowadzę treningi inteligencji emocjonalnej jako kameralne rozwojowe procesy grupowe. Moje mocne strony to twórcze myślenie, odwaga działania i umiejętność przekuwania rzetelnej wiedzy w praktyczne rozwiązania.
Czas czytania artykułu ~ ok. 16 minut

Podziel się artykułem:

Mogą Cię też zainteresować te artykuły:

Dziękuję Ci, Drogi Czytelniku, za poświęcenie swojego czasu na rozwijanie siebie i poszerzanie swojej wiedzy na temat emocji. W tym artykule omówię emocje podstawowe i pochodne, zgodnie z teoriami emocji Paula Ekmana i Roberta Plutchika. Przeczytanie tego artykułu pomoże Ci lepiej zrozumieć jak emocje kształtują nasze codzienne doświadczenia i wpływają na nasze zdrowie i motywację. Pomocne będzie to zarówno w kontekście osobistym, jak i w relacjach z innymi ludźmi. Czy jesteś gotowy na tę emocjonalną wycieczkę? Zapraszam do lektury!

Główne informacje z tego artykułu to:

  1. Emocje podstawowe to naturalne uczucia, które informują nas o ważnych rzeczach w otaczającym nas świecie. Powstają w naszym mózgu dzięki skomplikowanym procesom chemicznym i nerwowym i często pojawiają się nagle, bez ostrzeżenia. Badania naukowców takich jak Paul Ekman czy Caroll Izard pokazują, że te emocje są takie same dla ludzi z różnych kultur, co oznacza, że są one uniwersalne.
  2. Badania Ekmanna: W badaniach nad ludźmi z różnych kultur, Ekman stwierdził, że emocje takie jak radość, gniew, obrzydzenie, smutek, strach i zaskoczenie są uniwersalnie rozpoznawane. To zostało potwierdzone obserwacjami wśród ludzi w Papui-Nowej Gwinei.
  3. Metody Badawcze Ekmanna: Używał on historyjek oraz obrazków z emocjonalnymi twarzami do zrozumienia uniwersalności ekspresji emocjonalnych.
  4. Klasyfikacja Emocji Ekmanna: Wyróżnił 7 uniwersalnych (podstawowych emocji): strach, smutek, złość, radość, zaskoczenie, wstręt i pogarda. Opracował również „Facial Action Coding System” do identyfikacji emocji poprzez obserwację twarzy.
  5. Emocje Podstawowe według Roberta Plutchika: Plutchik stworzył „koło emocji”, w którym wyróżnił osiem emocji podstawowych oraz ich różne kombinacje. Jego model przedstawia relacje między emocjami, ich intensywność oraz przeciwieństwa.
  6. Emocje a Zdrowie: Długotrwały stres, wywoływany przez negatywne emocje, może prowadzić do wielu problemów zdrowotnych. Emocje pełnią również kluczową rolę jako sygnały informujące o naszych potrzebach i stanie zdrowia.
  7. Emocje Złożone: Są wynikiem połączenia różnych emocji podstawowych, np. poczucie zadowolenia może wynikać z połączenia radości i zaufania.
  8. Wartość Emocji: Zarówno tzw. pozytywne jak i tzw. negatywne emocje mają wartość w naszym życiu. Negatywne uczucia, takie jak smutek czy strach, służą jako sygnały ostrzegawcze, podczas gdy pozytywne uczucia mogą nas motywować do określonych działań.

Jeśli jesteś zainteresowany eksploracją pełnej gamy ludzkich uczuć, zobacz naszą kompletną „listę emocji

Czym są emocje? Paul Ekman i Robert Plutchik

5, 6 czy 7 podstawowych emocji?

Czym są emocje? To pytanie fascynowało ludzi przez wieki. Emocje są podstawowym elementem naszego doświadczenia jako ludzi. Czujemy radość, smutek, strach, zaskoczenie, wstręt i gniew – te sześć emocji*, znanych jako „emocje podstawowe”, zostało zdefiniowanych przez Paula Ekmana, psychologa specjalizującego się w badaniach nad emocjami. Innym podejściem jest „koło emocjiRoberta Plutchika, które prezentuje ośmiokąt emocji podstawowych i ich pochodnych. W tym artykule omówię te dwie teorie i pokażę, jak pomagają nam zrozumieć pełne spektrum ludzkich emocji.

W naukowym rozumieniu emocje są złożonym zjawiskiem behawioralnym, obejmującym wiele poziomów neuronalnej i chemicznej integracji (Lindsley (1951). W bardziej zrozumiały sposób możemy ująć, że emocje są instynktownym sposobem ostrzegania nas o ważnych wydarzeniach. Pojawiają się nieproszone i nieoczekiwane. Nie decydujemy się na ich odczuwanie, po prostu zdarzają się nam mimowolnie.

Emocje podstawowe czy naprawdę istnieją czy to tylko mit?

Koncepcja emocji podstawowych, czyli uniwersalnych emocji występujących niezależnie od kultury, była przedmiotem zainteresowania wielu uczonych. Współczesne badania Paula Ekmana znacząco przyczyniły się do poparcia tej idei. Ekman, w swoim początkowym badaniu, korzystał z próbek ludzi z różnych części świata. Prezentując im zdjęcia twarzy wyrażające różne emocje, stwierdził, że ludzie niezależnie od swojej kultury identyfikowali emocje w bardzo podobny sposób. To było kluczowe odkrycie, które sugerowało, że pewne emocje są biologicznie zakodowane w ludzkiej naturze. Co ważne, do identyfikacji tych „emocji podstawowych„, takich jak radość, gniew, obrzydzenie, smutek, strach i zaskoczenie, doszedł nie tylko Ekman, ale także inny badacz emocji, Caroll Izard. Ich niezależne badania prowadziły do bardzo podobnych wniosków.

Jednak Ekman poczuł potrzebę udowodnienia swojej teorii w bardziej ekstremalnych warunkach kulturowych. Filmowe zapisy życia tubylców z wyżyny Papui-Nowej Gwinei, ludzi odizolowanych od współczesnej cywilizacji, dostarczyły niezbitego dowodu. Te taśmy pokazały, że tubylcy wyrażali emocje w sposób zbliżony do innych ludzi z różnych kultur. Ekman później osobiście potwierdził te obserwacje podczas wizyty w Nowej Gwinei.

Dodatkowo, metody badawcze Ekmana, takie jak korzystanie z historyjek oraz obrazków z emocjonalnymi twarzami, pozwoliły na bardziej obiektywne i dokładne zrozumienie uniwersalności ekspresji emocjonalnych. Ostatecznie, mimo pewnych sceptycznych opinii w środowisku akademickim, prace Ekmana stały się kluczowym dowodem na istnienie emocji podstawowych. Ta koncepcja stała się podstawą dla wielu późniejszych badań w dziedzinie psychologii emocji, podkreślając uniwersalny charakter pewnych aspektów ludzkiego doświadczenia emocjonalnego.

Emocje podstawowe – Ekman i Plutchik

Psychologia, a szczególnie psychologia emocji, jest obszarem, który fascynował wielu naukowców, w tym Paula Ekmana, twórcy klasyfikacji sześciu podstawowych emocji. Ekman wskazywał, że te podstawowe emocje – radość, smutek, złość, strach, zdziwienie i wstręt – są uniwersalne i łatwe do rozpoznania na podstawie wyrażań twarzy. Inny psycholog, Robert Plutchik, stworzył bardziej złożoną klasyfikację, która obejmuje osiem podstawowych emocji i różne ich kombinacje, tworząc w ten sposób wiele różnych emocji złożonych.

Emocje podstawowe i pochodne
Emocje podstawowe i pochodne

Emocje podstawowe według Paula Ekmana

” Emocje zmieniają to jak widzimy świat i jak interpretujemy działania innych”

Paul Ekman

Paul Ekman to renomowany psycholog, który zasłynął ze swojej pracy nad rozpoznawaniem emocji w wyrazach twarzy. Według Paula Ekmana spośród wszystkich ludzkich emocji, istnieje siedem uniwersalnych (podstawowych) emocji, które odczuwamy wszyscy, niezależnie od języka, regionu, kultury czy pochodzenia etnicznego (Matsumoto, Ekman 2004). Są nimi: strach, smutek, złość, radość, zaskoczenie, wstręt i pogarda.

Ekman opracował model, nazwany Facial Action Coding System (system kodowania czynności twarzy). Dzięki niemu poprzez obserwowanie ruchy oczu, głowy i mięśni twarzy identyfikował emocje (Ekman, Friesen, 1978). Zgodnie z pionierską teorią Ekmana istnieje 7 podstawowych emocji. Wcześniej Ekman wyróżniał sześć emocji podstawowych, później jednak dodał siódmą emocje czyli pogardę (Matsumoto, Ekman 2004). Dlatego też w przeglądarce Google można znaleźć raczej listę sześciu podstawowych emocji niż siedmiu. Każda z nich jest uniwersalna, co oznacza, że niezależnie od kultury, ludzie na całym świecie odczuwają i wyrażają te emocje w podobny sposób.

Ekman wykazał, że emocje podstawowe są głęboko zakorzenione w naszym organizmie i odpowiadają za szereg reakcji, od pobudzenia układu nerwowego (jak przyspieszone bicie serca przy strachu) do subtelnych zmian w wyrazie twarzy. Przykładowo, kiedy jesteśmy szczęśliwi, naturalnie się uśmiechamy, a kiedy jesteśmy smutni, również nasza twarz wyraża ten smutek.

Emocje podstawowe według Roberta Plutchika

Z kolei Robert Plutchik, psycholog zajmujący się emocjami, stworzył „koło emocji”, które zawiera osiem emocji podstawowych: radość, smutek, zaufanie, obrzydzenie, strach, złość, zaskoczenie i oczekiwanie. Według Plutchika, te podstawowe emocje mogą łączyć się, tworząc emocje złożone, takie jak miłość (połączenie zaufania i radości) czy zawstydzenie (połączenie strachu i zaskoczenia).

Koło emocji Roberta Plutchika zyskało bardzo dużą popularność. Jest to modelowy schemat funkcjonowania emocji, określający ich miejsce na kole, które to przedstawia ich intensywność oraz przeciwieństwa (Plutchik, 1980). Osiem podstawowych emocji ulokował tak, aby przeciwne doznania znajdowały się na przeciwległych miejscach. Połowa z tych emocji to tzw. emocje pozytywne, a druga połowa to tzw. emocje negatywne. Są one postrzegane jako przeciwstawne do siebie.

Możemy to zaobserwować wśród emocji podstawowych i pochodnych – np. radość jest przeciwna do smutku, zaskoczenie jest przeciwne do niecierpliwości, zaufanie jest przeciwne do obrzydzenia, a złość jest przeciwna do strachu. Każdą emocję wyjaśnił szczegółowo i podzielił na podgrupy pierwszorzędne, drugorzędne i trzeciorzędne. Jego model opisuje bardzo ciekawą zależność między emocjami, ich intensywnością i polaryzacją.

W modelu Plutchik intensywność emocji jest wysoka, gdy leżą w centrum koła i maleje wraz ze wzrostem odległości od środka. Dodatkowo koło emocji Plutchnika pokazuje, że emocje podstawowe mogą łączyć się, tworząc bardziej złożone emocje. Znajdują się one w wolnych przestrzeniach, które nazywamy diadami (parami), czyli połączeniem dwóch podstawowych emocji.

Plutchik twierdził, że emocje podstawowe służą jako mechanizmy przetrwania. Na przykład, strach pomaga nam unikać niebezpieczeństwa, a radość motywuje nas do powtarzania zachowań, które prowadzą do pozytywnych wyników.

Ekman emocje podstawowe
Ekman emocje podstawowe

Emocje podstawowe i pochodne

Emocje, zarówno podstawowe, jak i złożone, mają zabarwienie, które może być pozytywne (np. radość, zadowolenie) lub negatywne (np. smutek, wstręt, frustracja). Emocje negatywne, takie jak strach czy smutek, mogą wywoływać w naszym ciele reakcje fizjologiczne, takie jak przyspieszone bicie serca, które jest sygnałem niebezpieczeństwa. Z kolei emocje pozytywne, jak radość, mogą wywołać reakcje jak uśmiech.

Jednak zarówno pozytywne, jak i negatywne emocje mają swoje miejsce w naszym życiu. Negatywne uczucia mogą wydawać się trudne, ale są one sygnałem, że coś jest nie tak, i pomagają nam zrozumieć swoje potrzeby. Na przykład, jeśli odczuwamy smutek, może to być sygnał, że coś nam brakuje lub że przeżyliśmy stratę.

Emocje pochodne / złożone

Emocje złożone powstają, gdy emocje podstawowe łączą się w bardziej złożone zjawiska. Przykładowo, uczucie zadowolenia może wynikać z połączenia radości i zaufania, podczas gdy frustracja może być wynikiem połączenia gniewu i rozczarowania. Niektóre z tych emocji, takie jak poczucie winy czy zawstydzenie, są uważane za trudne emocje, zwłaszcza u dzieci, które dopiero uczą się rozróżniać i radzić sobie z różnymi odczuwanymi emocjami.

Emocje a zdrowie i motywacja

Ważne jest również, aby zrozumieć, że emocje – zarówno pozytywne, jak i negatywne – mają głęboki wpływ na nasze zdrowie. Długotrwały stres, wywoływany przez negatywne emocje, może prowadzić do szeregów problemów zdrowotnych, takich jak zaburzenia układu krążenia, cukrzyca czy choroby jelit. Negatywne konsekwencje długotrwałego stresu mogą obejmować zwiększenie poziomu kortyzolu, hormonu stresu, który negatywnie wpływa na funkcjonowanie naszego układu odpornościowego.

Jednak emocje, nawet te negatywne, są ważnym sygnałem informującym nas o naszych potrzebach. Smutek może wskazywać, że potrzebujemy czasu na żałobę, gniew może sygnalizować, że czujemy się skrzywdzeni, a strach może być alarmem, kiedy jesteśmy w niebezpieczeństwie. Rozpoznawanie i akceptowanie swoich emocji jest kluczem do zdrowia emocjonalnego.

Emocje mają również bezpośredni wpływ na motywację – to one warunkują nasze działania, decyzje i wybory. Wszystko, co robimy, zaczyna się od emocji, które są odpowiedzią na sytuację, w której się znajdujemy. Emocje podstawowe, takie jak radość, smutek, strach, zaskoczenie, gniew i wstręt, które zdefiniował psycholog Paul Ekman, mogą pełnić funkcję motywującą. Przykładowo radość może nas motywować do powtarzania pewnych czynności, które przynoszą nam zadowolenie, podczas gdy strach może skłaniać nas do unikania niebezpiecznych sytuacji.

Z kolei emocje złożone (pochodne), które są pochodnymi emocji podstawowych, mogą wpływać na naszą motywację w bardziej skomplikowany sposób. Na przykład poczucie winy, będące połączeniem smutku i strachu, może motywować nas do naprawienia błędu czy krzywdy, której doświadczyliśmy lub której doświadczył ktoś inny. Zrozumienie swoich emocji i umiejętność radzenia sobie z emocjami, zwłaszcza trudnymi emocjami u dzieci, może pomóc w lepszym zarządzaniu motywacją.

Emocje podstawowe a instynkty
Emocje podstawowe a instynkty

Emocje podstawowe są związane z instynktami

Nasze pierwotne instynkty są często przekazywane poprzez podstawowe emocje, które istnieją jako środek wpływający na nasze przetrwanie (Schoeller i in., 2018). Rozpoznanie tych instynktownych potrzeb jest niezbędne do pozostania przy życiu, dlatego teoria Grossberga i Levine’a (1978) sugeruje, że emocje służą jako sygnały neuronowe. Na przykład, gdy poziom glukozy staje się niski, mózg rejestruje głód i odczuwa emocjonalną potrzebę zaspokojenia tej potrzeby. Według Williama Jamesa uczucia te wynikają z odczuwania stanów cielesnych, a dzięki zrozumieniu wewnętrznej aktywności neuronalnej możemy lepiej zrozumieć, w jaki sposób podstawowe emocje wpływają na zaspokojenie najbardziej instynktownych potrzeb (Damasio i Carvalho, 2013).

Ludzkie emocje są złożonym zjawiskiem zakorzenionym w naszych najbardziej podstawowych pragnieniach fizycznych i instynktownych. Hierarchia potrzeb Maslowa postuluje, że wymagania fizjologiczne i bezpieczeństwa prowadzą do manifestacji podstawowych emocji, podczas gdy miłość, poczucie własnej wartości i samorealizacja są związane z bardziej zaangażowanymi uczuciami, takimi jak emocje złożone.

Jakie są emocje? Podstawowe charakterystyki emocji

(1) Emocja jest zwykle wynikiem świadomej lub nieświadomej oceny zdarzenia jako istotnie wpływającego na cele lub interesy podmiotu.

(2) Istotą emocji jest uruchomienie gotowości do realizacji programu działania

(3) Emocja jest zwykle doświadczana jako szczególny rodzaj stanu psychicznego.

Cechy charakterystyczne emocji

  • znak emocji (wartościowość, walencja) – ich pozytywny (przyjemność) lub negatywny (przykrość) charakter;
  • natężenie emocji, które wiąże się z wielkością wpływu tego procesu na zachowanie, tok myśli itp.;
  • treść emocji, które określa znaczenie bodźca i usposabia do konkretnego zachowania (np. lęk do ucieczki, a gniew do zachowań agresywnych).

Emocje i stany pokrewne:

  • uczucia – stany psychiczne wyrażające ustosunkowanie się człowieka do określonych zdarzeń, ludzi i innych elementów otaczającego świata, polegające na odzwierciedleniu stosunku człowieka do rzeczywistości.
  • afekty – uczucia powstające najczęściej pod wpływem silnych bodźców zewnętrznych, zwłaszcza działające nagle (gniew, złość, rozpacz, radość i strach). Posiadające wyraźny komponent fizjologiczny i ograniczające racjonalność działania.
  • nastroje – uczucia długotrwałe o małej sile i spokojnym przebiegu (zadowolenie lub niezadowolenie, wesołość lub smutek, niepokój, tęsknota).
  • namiętności – to trwałe skłonności do przeżywania różnych nastrojów i afektów w związku z określonymi celami dążeń człowieka.
  • sentyment (postawa emocjonalna) – odnosi się do trwałych sympatii bądź antypatii.
Czym są emocje?
Czym są emocje?

Składowe emocji

Subiektywne doświadczenie

Twórcy rozumieją, że ich emocje niekoniecznie są oznaką okoliczności. Rozumieją, że w rozpaczliwych okolicznościach mogą doświadczać radości, a w radosnych okolicznościach mogą odczuwać żal.

autor nieznany

Subiektywne doświadczenie służy jako iskra, która rozpala nasze życie emocjonalne. Może to być wszystko, od pożegnania się z ukochaną osobą, ślubu, a nawet usłyszenia kilku miłych słów – każdy z tych scenariuszy wyzwala unikalny zestaw uczuć w każdej osobie. Chociaż podstawowe emocje mogą być uniwersalne, wszyscy doświadczamy ich inaczej. Ostatecznie to właśnie ta subiektywność czyni nas wszystkich tak złożonymi i wyjątkowymi.

Reakcja fizjologiczna

Kiedy doświadczamy emocji, jednocześnie doświadczamy reakcji fizjologicznej. Wiele reakcji fizjologicznych jest kontrolowanych przez współczulny układ nerwowy, na przykład zwiększone tętno. Psychologowie uważają, że reakcje fizjologiczne mogły pomóc ludziom w ewolucji i przetrwaniu.

Reakcja behawioralna

Na tym etapie dochodzi do faktycznego wyrażania emocji – uśmiech, marszczenie brwi, śmiech lub szloch. Dokładne reakcje na bodźce różnią się w zależności od osoby i kultury, chociaż badania sugerują, że wiele ekspresji jest uniwersalnych. Normy społeczne i indywidualne wychowanie mogą również wpływać na reakcję behawioralną.

Reakcje behawioralne są ważne, ponieważ sygnalizują innym ludziom, jak się czujemy. Nasza zdolność do zrozumienia reakcji behawioralnych jest związana z naszą inteligencją emocjonalną, a rzeczywiste wyrażanie emocji odgrywa ogromną rolę w naszej ogólnej mowie ciała. Co ciekawe reakcje behawioralne są kluczowe dla naszego dobrego samopoczucia. Wyrażanie reakcji behawioralnych, zarówno pozytywnych jak i negatywnych, jest lepsze dla naszego stanu zdrowia niż tłumienie emocji (Chervonsky, Hunt, 2017). W treningu inteligencji emocjonalnej można nauczyć się nie tylko percypować rekacje behawioralne ale również odpowiednie je wyrażanie.

Rober Plutchik emocje
FnbEd7gJKX4-robert-plutchik-emocje


Po co nam wiedza dotycząca emocji?

Zrozumienie i umiejętne zarządzanie swoimi emocjami jest kluczem do rozwoju inteligencji emocjonalnej. Emocje podstawowe, takie jak radość, smutek, strach, zaskoczenie, gniew, czy wstręt, są uniwersalne i stanowią naszą podstawową reakcję na otaczającą rzeczywistość. Ale jak powstają emocje? Zgodnie z teoriami psychologicznymi, są one odpowiedzią na specyficzne bodźce, które mogą być zarówno pozytywne, jak i negatywne. Pozytywne emocje towarzyszą nam podczas przyjemnych doświadczeń, natomiast negatywne uczucia pojawiają się w odpowiedzi na niekomfortowe sytuacje.

Nasz mózg jest niezwykle skomplikowany i dynamiczny – emocje na nas wpływają na wiele sposobów. Silne emocje, zarówno pozytywne jak i negatywne, mogą wpływać na nasze zdrowie. Długotrwały stres, który jest często powodowany przez negatywne emocje, może prowadzić do zwiększenia poziomu kortyzolu, hormonu stresu, co wpływa na funkcjonowanie układu krążenia. W przeciwieństwie do ćwiczeń fizycznych które mogą obniżać poziom kortyzolu, pomagając nam lepiej radzić sobie z sytuacjami stresowymi.

Z drugiej strony, emocje pochodne, które są kombinacją różnych emocji podstawowych, są bardziej złożone i mogą być trudniejsze do rozpoznania. Przykładowo, lęk jest pochodną strachu i wstrętu, podczas gdy rozczarowanie może wynikać z mieszanki smutku i zaskoczenia. Zrozumienie tych subtelnych różnic między emocjami może pomóc nam lepiej radzić sobie z nimi, nie tylko poprzez łagodzenie negatywnych emocji, ale także poprzez potęgowanie tych pozytywnych. A to z kolei ma kluczowe znaczenie dla naszego zdrowia psychicznego i fizycznego. Dlatego też, rozwijając swoją inteligencję emocjonalną, zyskujemy narzędzia do lepszego radzenia sobie z trudnościami, które nieuchronnie napotykamy w życiu.

Świadomość emocjonalna
Świadomość emocjonalna

Czym jest świadomość emocjonalna?

Uzyskanie wglądu w nasze emocje pozwala nam kształtować nasze reakcje w bardziej uważny i konstruktywny sposób. Aby to zrobić, musimy rozpoznać zachowania emocjonalne, okoliczności i wyzwalacze, które pojawiają się dla nas samych i osób wokół nas. Ten proces (świadomość emocjonalna) pozwala nam znaleźć wgląd w nasze reakcje emocjonalne w bardziej przemyślany i konstruktywny sposób.

Jak praktykować świadomość emocjonalną?

Uzyskanie wglądu w nasze reakcje emocjonalne jest krytycznym pierwszym krokiem do uzyskania większej kontroli nad emocjami. Możemy nie być w stanie wybrać emocji, których doświadczamy, ale możemy kształtować sposób, w jaki postrzegamy i wchodzimy w interakcje z otaczającym nas światem. Rozwijając świadomość naszych emocji, możemy zacząć dokonywać bardziej świadomych – i korzystnych – wyborów, jeśli chodzi o nasze własne samopoczucie. Wraz ze zwiększonym zrozumieniem naszych emocji przygotowujemy się do życia w większej harmonii.

Ile jest rodzajów ludzkich emocji?

Liczba występujących ludzkich emocji to temat, który do tej pory intryguje badaczy i psychologów. Istnieją emocje podstawowe i złożone. Te pierwsze rozwinęły się jako mechanizm przetrwania w odpowiedzi na wyzwania środowiskowe, przed którymi stawali nasi odlegli przodkowie, te drugie zaś ewoluowały niedawno – dzięki (lub równolegle do) rozwojowi cywilizacji.

W całej historii opracowano i udoskonalono liczne teorie dotyczące emocji, każda z własnym unikalnym podejściem do ich klasyfikacji. Zrozumienie tych subtelnych zawiłości bez wątpienia przybliży nas wszystkich do odkrycia ukrytych prawd naszych uczuć.

Emocje, rozwój świadomości i inteligencji emocjonalnej

Emocje, zarówno te podstawowe, jak i złożone, są integralną częścią naszego doświadczenia jako ludzi. Pomagają nam zrozumieć siebie i innych, wpływają na nasze zdrowie i dobrostan, i warunkują wiele naszych decyzji. Zrozumienie emocji – czym są, skąd pochodzą, jakie mają funkcje – jest kluczem do pełniejszego i zdrowszego życia.

Emocje podstawowe - Plutchik i Ekman
Emocje podstawowe – Plutchik i Ekman

Jak podnieść swoją inteligencję emocjonalną?

Często zdarza się, że niekomfortową sytuację wywołuje konflikt między różnymi emocjami. Trudne emocje, takie jak frustracja czy złość, mogą wybuchnąć, gdy czujemy się zagrożeni lub niespełnieni. Jest to szczególnie widoczne u dzieci, które dopiero uczą się radzić sobie z emocjami.

Inteligencja emocjonalna polega na umiejętności rozpoznawania, rozumienia i radzenia sobie z własnymi emocjami oraz emocjami innych. To ważne, aby nie tłumić swoich emocji, ale nauczyć się je rozładowywać w zdrowy sposób. Na przykład, ćwiczenia fizyczne mogą pomóc wyciszyć silne emocje, a także obniżają poziom kortyzolu – hormonu stresu.

Zrozumienie emocji, zarówno swoich, jak i innych ludzi, jest kluczowym aspektem inteligencji emocjonalnej. To umiejętność, którą można rozwijać, na przykład poprzez praktykowanie uważności, rozmowy z psychologiem czy uczestnictwo w treningu inteligencji emocjonalnej.

Zrozumienie swoich emocji może pomóc nam lepiej zarządzać naszym zdrowiem emocjonalnym i fizycznym. Na przykład, jeśli zauważamy, że często odczuwamy silne negatywne emocje, takie jak smutek czy frustracja, możemy podjąć kroki, aby lepiej radzić sobie z tymi emocjami. Może to obejmować techniki relaksacyjne, takie jak medytacja czy ćwiczenia fizyczne, które mogą pomóc obniżyć poziom kortyzolu w organizmie.

Zapraszam Cię na Nawigatora Emocji , który przygotują Cię do radzenia sobie z Twoimi emocjami oraz zachowaniami osób, które Cię otaczają. Jeśli chcesz pomagać innym to zapraszam Cię na te szkolenia “Trener Inteligencji Emocjonalnej” lub “Diagnosta Inteligencji Emocjonalnej” Wpisz kod: 5XU9XAZV, aby otrzymać 1000 zł rabatu. Dostępnych jest tylko 10 takich kuponów.

Polecamy:

Błędy poznawcze
Lista błędów poznawczych
Asertywność i osoba asertywna
Efektywna komunikacja

Ciekawostka – podstawowe emocje u owadów

Pomimo braku homologicznych struktur przodomózgowia kręgowców, owady rozwinęły niezwykłe struktury. W mózgu Drosophila (taka muszka owocowa) poprzez układy monoaminergiczne, w tym oktopaminę (OA), dopaminę (DA) i serotoninę (5-HT) naukowcy zidentyfikowali mechanizmy stresu i agresji (Gu i inni 2019).

Bibliografia artykułu Emocje podstawowe vs emocje złożone – Ekman, Plutchik:

Chervonsky, E., & Hunt, C. (2017). Suppression and expression of emotion in social and interpersonal outcomes: A meta-analysis. Emotion17(4), 669.

Damasio, A., and Carvalho, G. B. (2013). The nature of feelings: evolutionary and neurobiological origins. Nat. Rev. Neurosci. 14, 143–152. doi: 10.1038/nrn3403

Ekman, P. (1992). An argument for basic emotions. Cognition & emotion6(3-4), 169-200.

Ekman, P., & Friesen, W. V. (1978). Facial action coding system. Environmental Psychology & Nonverbal Behavior.

Grossberg, S., and Levine, D. S. (1987). Neural dynamics of attentionally modulated Pavlovian conditioning: blocking, interstimulus interval, and secondary reinforcement. Appl. Opt. 26, 5015–5030. doi: 10.1364/AO.26.005015

Gu, S., Wang, F., Patel, N. P., Bourgeois, J. A., & Huang, J. H. (2019). A model for basic emotions using observations of behavior in Drosophila. Frontiers in psychology, 781.

Keltner, D., Sauter, D., Tracy, J., & Cowen, A. (2019). Emotional expression: Advances in basic emotion theory. Journal of nonverbal behavior43, 133-160.

Lindsley, D. B. (1951). Emotion.

Matsumoto, D., & Ekman, P. (2004). The relationship among expressions, labels, and descriptions of contempt. Journal of personality and social psychology87(4), 529.

Robert, Plutchik. „Emotion: Theory, research, and experience. vol. 1: Theories of emotion.” (1980)

Schoeller, F., Perlovsky, L., and Arseniev, D. (2018). Physics of mind: experimental confirmations of theoretical predictions. Phys. Life Rev. 25, 45–68. doi: 10.1016/j.plrev.2017.11.021

Podziel się artykułem:

EI Expert - inteligencja emocjonalna w teorii i praktyce
Czym jest system EI Expert?

Więcej wpisów

Podziel się: