Efekt pierwszeństwa – co to takiego?
Efekt pierwszeństwa jest pojęciem w psychologii i socjologii, polegającym na tym, że zapamiętujemy pierwsze fragmenty informacji lepiej niż te, które będą nam podane później. Mówiąc prościej, jeśli otrzymasz listę słów, bardziej prawdopodobne jest, że przypomnisz sobie te z początku, a nie te, które przeczytasz w środku.
Efekt świeżości
Efekt świeżości opisuje zjawisko, w którym najnowsze informacje (te ostatnie) mają silniejszy wpływ niż wcześniej otrzymane.
Efekt pierwszeństwa i świeżości psychologia
Czy zauważyłeś kiedyś, że często łatwiej jest zapamiętać pierwszą i ostatnią pozycję na liście? Zjawisko to, w którym elementy na początku i na końcu sekwencji są zazwyczaj zapamiętywane lepiej niż te w środku, znane jest jako „efekt pozycji szeregowej”. Naukowcy uważają, że efekt ten wynika z naszej tendencji do bardziej efektywnego zapisywania wczesnych elementów w pamięci długotrwałej, a najnowsze elementy pozostają dostępne w naszej pamięci roboczej (uwadze) podczas przypominania. Badania wykazały, że dłuższe listy mają tendencję do zmniejszania efektu pierwszeństwa, podczas gdy zadania zakłócające mogą zmniejszyć efekt świeżości.

Efekt pierwszeństwa i świeżości – przykłady
Restauracje
Restauracje często wykorzystują efekt pierwszeństwa, aby zachęcić klientów do wyboru wysoce dochodowych pozycji menu, które w przeciwnym razie mogą wydawać się zbyt drogie. Restauracja umieszcza swoje najdroższe pozycje w prawym górnym rogu menu – tam, gdzie większość gości patrzy na samym początku.
Sklepy online
Efekt pierwszeństwa często pojawia się w sklepach online. Statystyki sklepów pokazują, że kupujący wybierali pierwszy przedmiot 2,5 razy częściej niż jakikolwiek inny prezentowany na przewijanej liście.
Zakup domu/mieszkania
Kiedy kupujący rozważa zakup domu, efekt pierwszeństwa najczęściej nie działa. Wielu kupujących waha się, czy zdecydować się na pierwszą napotkaną opcję, dlatego agenci nieruchomości często rezerwują najlepszą nieruchomość na koniec. Dzięki temu klienci mogą obejrzeć kilka nieruchomości i obniżyć swoje oczekiwania przed obejrzeniem ostatecznej. Następnie, porównując go z poprzednimi opcjami, prowadzi to do efektu świeżości, zapewniając, że ostatni dom pozostaje w pamięci kupującego.
Jak wykorzystać efekt pierwszeństwa i świeżości
1. Najmniej ważne informacje umieść w środku
Wyświetlaj/pokazuj najmniej ważne informacje w środku. Kluczowym wnioskiem z efektu pierwszeństwa i świeżości jest to, że informacje udostępniane jako pierwsze lub ostatnie są najłatwiejsze do zapamiętania. Tworząc treści, upewnij się więc, że najważniejsze informacje znajdują się na początku lub na końcu wiadomości. Na przykład, jeśli tworzysz 30-sekundową reklamę, umieść najmniej ważne treści w środku. Jeśli widzowie stracą koncentrację podczas reklamy, nadal zrozumieją ogólny przekaz Twojej marki.

2. W wizualnych informacjach umieszczaj najważniejsze informację na górze i na dole
Jeśli wiadomość jest wizualna, umieść najważniejsze informacje na górze i na dole. Gdy wiadomość jest udostępniana wizualnie lub tekstowo – jak w newsletterze – należy umieścić ważne informacje dla Ciebie (np. linki) na samej górze i na samym dole. Pierwszy link zostanie kliknięty przez czytelników, którzy nie mają ochoty czytać całego newslettera. Ostatni link zostanie kliknięty przez czytelników, którzy przeczytali do końca lub przeskoczyli na sam dół.
3. Zostaw najlepsze rzeczy na koniec prezentacji.
Mocne zakończenie to świetny sposób na zapadnięcie w pamięć. Jednym ze sposobów na to jest pozostawienie najbardziej korzystnych lub atrakcyjnych cech np. produktu na koniec prezentacji. Ponieważ np. klienci zwykle poświęcają czas na zastanowienie się przed zakupem, ostatnie elementy będą się wyróżniać bardziej niż te na początku lub w środku.