Często zdarza się, że nie potrafimy odpowiedzieć na pytanie „dlaczego mi się nie chce?”, mimo że doskonale znamy to uczucie bezsilności czy braku energii. Co zrobić, żeby się zmotywować? Jak sprawić, żeby nam się chciało równie mocno, jak się nie chce? Paradoksalnie, brak motywacji może być trudniejszy niż sytuacja, w której po prostu nie mamy możliwości działania.

Połączenie emocji i potrzeb – droga do motywacji

Podstawowym problemem jest to, że często nie mamy świadomości ścisłego związku między naszymi emocjami a potrzebami, które one sygnalizują. Emocje nie pojawiają się bez powodu – są alarmem, który informuje nas, że nasze ważne potrzeby są lub (częściej) nie są zaspokojone.

Wbrew popularnemu mitowi, to nie same cele są źródłem motywacji, lecz emocje, które te cele wywołują. Cele muszą przejść przez specyficzny zestaw filtrów – naszych potrzeb, wartości i przekonań – aby wyzwolić w nas odpowiednie emocje. Dopiero wtedy uruchamiają energię do działania.

Jak emocje budują lub blokują Twoją motywację?

Wyobraź sobie, że masz potrzebę bliskości. Kiedy ta potrzeba nie jest zaspokojona, czujesz samotność lub smutek. Te emocje motywują Cię, aby szukać kontaktu z innymi ludźmi. Podobnie dzieje się, kiedy jakaś istotna dla Ciebie wartość jest zagrożona – odczuwasz emocje, które uruchamiają Twoją energię, by tę wartość obronić lub o nią zawalczyć.

Emocje można zatem podzielić na trzy typy motywacji:

• Dążenie – kiedy czujesz ekscytację, chcesz zbliżyć się do tego, co jest dla Ciebie ważne.
• Unikanie – gdy odczuwasz strach, unikasz zagrożenia.
• Stop – kiedy ogarnia Cię bezsilność, Twoje emocje zatrzymują działanie, abyś nie inwestował energii w coś, co wydaje się bezcelowe.

Dlaczego brak emocji to brak motywacji?

Nie istnieje działanie bez emocji. Nawet gdy mówimy, że wykonujemy jakieś zadanie „bez emocji”, jest to możliwe tylko wtedy, kiedy jakaś emocja już wcześniej wygenerowała energię do jego rozpoczęcia. Bez emocji nie mamy paliwa potrzebnego do działania.

Zarządzanie motywacją to nic innego jak zarządzanie emocjami. Umiejętność ta jest jednym z kluczowych elementów inteligencji emocjonalnej, którą można skutecznie rozwijać.

Praktyczne przykłady działania emocji w pracy

Wyobraźmy sobie sytuację, w której pracownik mówi:

– Kompletnie nie mam motywacji, żeby się tym zająć.

Przełożony, który rozumie rolę emocji w motywacji, nie próbuje na siłę przekonać go logicznymi argumentami typu „musisz, bo termin goni”. Zamiast tego pyta spokojnie:

– Co czujesz, kiedy myślisz o tym zadaniu?

Pracownik odpowiada:

– Czuję bezsilność, bo już wielokrotnie próbowałem coś zmienić, ale nic z tego nie wyszło.

Dzięki takiej rozmowie szybko okazuje się, że brak motywacji jest efektem głębszych emocji związanych z frustracją czy brakiem wpływu na sytuację. Znajomość tego mechanizmu pozwala przełożonemu razem z pracownikiem poszukać nowych rozwiązań lub zmienić strategię działania, by pracownik odzyskał poczucie sprawczości.

Historia Marty – jak emocje odblokowały motywację

Czasem blokada motywacji dotyczy nie tylko pracy zawodowej, ale także zwyczajnych, domowych obowiązków. Marta z naszego zespołu długo nie przepadała za zajmowaniem się kwiatami w domu. Po prostu miała inne priorytety związane z potrzebą porządku i estetyki wynikającą z wartości uniwersalizmu – najpierw zajmowała się innymi ważniejszymi dla niej sprawami. Dopiero tej wiosny, gdy tamte potrzeby zostały już spełnione, zaczęła zauważać, jak zaniedbane kwiaty psują wygląd pomieszczeń. Ten widok zaczął wywoływać u niej emocję dyskomfortu, co z kolei zmotywowało ją do działania. Pomocne okazało się także to, że wcześniej obserwowała moją mamę, która z dużą empatią i troską zajmowała się roślinami. Dzięki temu Marta nauczyła się praktycznych umiejętności pielęgnacji kwiatów oraz poczuła, jak wiele radości i satysfakcji może przynosić taka prosta czynność. To wszystko zadziałało jak pozytywny bodziec, który pozwolił jej odzyskać motywację do zajęcia się kwiatami.

Jak zatem odzyskać motywację, kiedy nam się nie chce?

Jeśli czujesz, że brakuje Ci motywacji, spróbuj przejść przez kilka kroków:

1. Zatrzymaj się na chwilę i zastanów się, jakie emocje towarzyszą Twojemu stanowi bezsilności czy braku energii.
2. Nazwij te emocje i postaraj się określić, jakie niezaspokojone potrzeby za nimi stoją.
3. Oceń, czy te potrzeby można zaspokoić natychmiast, czy wymagają one dłuższej strategii działania.
4. Wybierz konkretne, realistyczne kroki, które pozwolą Ci ruszyć do przodu, choćby małymi krokami.

Inteligencja emocjonalna jako narzędzie do zarządzania motywacją

Właśnie dlatego rozwój inteligencji emocjonalnej jest tak ważny dla każdego, kto chce efektywnie zarządzać swoją motywacją. Dzięki świadomości własnych emocji i umiejętności reagowania na nie w odpowiedni sposób, można skutecznie przeciwdziałać sytuacjom, w których „po prostu nam się nie chce”.

Praca nad inteligencją emocjonalną pozwala zbudować mocne połączenia między emocjami, potrzebami a motywacją, dzięki czemu energia do działania staje się dostępna na zawołanie. Jeśli więc często zadajesz sobie pytanie „dlaczego mi się nie chce?”, warto zastanowić się, jak wyglądają Twoje emocjonalne filtry i jak możesz świadomie nimi zarządzać.