Inteligencja emocjonalna w bliskich związkach

Czy wysoka inteligencja jest zawsze pozytywna w bliskich związkach?

Inteligencja jest ogólnie pojmowana jako zdolność umysłowa do sprawnego przetwarzania informacji. Jeśli sytuacja jest prosta lub średnio skomplikowana to trudno ją zauważyć. Ujawni się ona w nowych, trudnych i nieschematycznych sytuacjach. Dzięki niej lepiej potrafimy się dostosować do zmian, ale zarazem nie determinuje naszego celu i sposobu działania. Inteligencja może być wykorzystywana na różne sposoby. W przeszłości geniusze konstruowali zaawanasowane narzędzia zbrodni jak bomby ale też wynajdowali leki na śmiertelne choroby.

Podobnie jest z inteligencją emocjonalną. Partner naszej interakcji może posługiwać się nią w odpowiedzialny i prospołeczny sposób lub wykorzystywać ją do swoich celów i zamiarów (co sugerują badania, np. Moeller i Kwantes, 2015). Możemy przyjąć, że nasz partner podobnie jak większość ludzi będzie nastawiony pozytywnie do innych. Jeśli tak będzie, to zdolności emocjonalne będą wtedy służyć zachowaniom zgodnym z moralnością i uczciwością. Przemawiają za tym wyniki eksperymentu, w którym ponad 60% uczestników wybrało współpracę, a nie rywalizację z nowo poznaną osobą (Fernández-Berrocal i in., 2014). Sytuacja może być jednak inna w relacjach bardziej długotrwałych i w tych w których konkurujemy o te same zasoby lub nasze cele i wartości są różne.

Badania wykazały, że związek z osobą inteligentną emocjonalnie będzie bardziej satysfakcjonujący niż z kimś o niewielkich zdolnościach w tej sferze (Schutte i in., 2001). Należy podkreślić, że nie oznacza to, że wybierając partnera o wyższej IE będziemy mieć bezpośrednie korzyści płynące z tej relacji. Poziom IE (więcej o metodach diagnozy IE: Inteligencja emocjonalna test) nie wiąże się z tendencją do idealizowania bliskich osób. Wyobrażenie o wymarzonym ideale może być pozytywne i może pomoć w uzyskaniu satysfakcji ze związku. Jednakże to jak partnerzy rozumieją swoje potrzeby i oczekiwania jest kluczowe w osiągnieciu długotrwałej satysfakcji w związku. Bez tego trudno sobie wyobrazić ich spełnianie przez partnerów.

Osoby z wyższą inteligencją emocjonalną mocno przeżywają rozczarowanie

Osoby posiadające wyższą inteligencję emocjonalną nie tylko potrafią być krytyczni wobec swojego partnera, ale równie mocno przeżywają rozczarowanie nimi, gdy okazuje się, że nie sprostali oni wcześniejszym oczekiwaniom (Śmieja 2018). Rozczarowanie u osoby z wyższą IE prowadzi do większego osłabienia zobowiązania wobec zawodzącego partnera w porównaniu z osobami z niższą IE. Osoba inteligentna emocjonalnie będzie mniej zwracać uwagę na prospołeczne tendencje do podtrzymania relacji za cenę poświecenia własnych potrzeb. W rzeczywistości, wysoki poziom inteligencji emocjonalnej może przyczynić się do większej otwartości i zdolności do refleksji, które pomogą w uzyskaniu bardziej obiektywnego spojrzenia na partnera.

Osoby o wysokim poziomie IE są w stanie wyciągnąć wnioski z doświadczeń w relacjach, dzięki czemu mogą one lepiej zrozumieć, jakie zachowania są dla nich korzystne, a jakie nie. To wszystko przekłada się na decyzyjność danego partnera a co za tym idzie podejmowanie bardziej trafnych i niekiedy trudnych decyzji związanych z zakończeniem związku. Badania przeprowadzana w Polsce wykazały, że kobiety inteligentne emocjonalnie odczuwające niedocenienie przez swojego partnera, są bardziej zainteresowany innymi mężczyznami i skłonne do spotkań z nimi w stosunku do kobiet o niższej inteligencji emocjonalnej (Śmieja 2018).

Kiedy wysoka inteligencja emocjonalna pomaga w relacji?

Inteligencja emocjonalna może wiązać się z poprawą doświadczeń w związku, ale tylko wtedy, gdy ludzie wykorzystują ją do budowania bliskości, wzmacniania wzajemnego zaufania i wspierania się w trudnych sytuacjach. Osoba o wysokiej IE jest w stanie zauważać i zrozumieć emocje partnera, ale jeśli stawia swoje potrzeby ponad jego dobrostan, może go jeszcze bardziej zranić. Jak można się domyślać, sama wyższa IE nie wystarczy jeszcze, by wpłynąć pozytywnie na relacje i wywołać stabilne, ugruntowane pozytywne emocje.

Osoba świadoma procesów emocjonalnych partnera może wykorzystywać swoją wiedzę i zdolności do rozwijania związku. Może to polegać na słuchaniu, wspieraniu oraz współodczuwaniu emocji partnera, a także wyrażaniu zrozumienia dla jego potrzeb. Osoba ta może wykorzystywać swoje zasoby, aby wyraźnie określić granice i zakomunikować swoje potrzeby w związku. W ten sposób pomaga partnerowi w zrozumieniu i zaakceptowaniu jej potrzeb. Inteligencja emocjonalna może jednak służyć odwrotnym celą i wartością.

A kiedy szkodzi? Manipulacja emocjami w związku

Partner posiadający zdolności w ramach inteligencji emocjonalnej może wykorzystywać swoje umiejętności do niszczenia relacji oraz swojego partnera. Może to polegać na wykorzystywaniu wiedzy o emocjach wraz z percepcją i zarządzaniem nimi. Dochodzi wtedy do manipulowania emocjami partnera, wywierania presji i nacisku. Wszystko to przeradza się w chaos w związku, który jest trudny do zrozumienia dla partnera z niższą inteligencją emocjonalną. W ten sposób wykorzystując wiedzę o procesach emocjonalnych partnera dana osoba może uzyskać wpływ na jego zachowanie i zdolność do wywoływania nieprzyjemnych (negatywnych) emocji.

Czy zatem wysoki poziom inteligencji emocjonalnej jest przepisem na sukces w związku?

Odpowiadając na pytanie postawione powyżej inteligencja emocjonalna prowadzi do wzmocnienia wspólnego zrozumienia i wsparcia w związku. Jednakże, nawet wysoki poziom inteligencji emocjonalnej, nie zawsze oznacza to, że związek będzie udany. Istnieją inne czynniki, które wpływają na zadowolenie z związku, takie jak wzajemne zaufanie, komunikacja, wspólne cele i wartości. Bez tych rzeczy, nawet najwyższy poziom inteligencji emocjonalnej nie zapewni zdrowych i trwałych relacji. Dobrą informacją jest to, że nad zaufaniem można pracować, poprzez naukę odpowiedniej komunikacji i dobrym poznaniem swoich i partnera nie zawsze uświadomionych celów i wartości.

Jak działa inteligencja emocjonalna w bliskich związkach?

Inteligencja emocjonalna to zdolności do rozpoznawania własnych emocji oraz wykorzystywania ich w odpowiedni sposób. Oznacza to, że trzeba wiedzieć, jakie emocje odczuwamy, dlaczego je odczuwamy i jak one wpływają na nasze zachowanie. Warto też zdać sobie sprawę z tego, że nasze emocje mogą wpływać na innych ludzi, a ich reakcje mogą wpływać na nas. Umiejętność powstrzymania się od przenoszenia negatywnych emocji na partnera wymaga też umiejętności wyrażania ich w odpowiedni sposób. Oznacza to, że trzeba umieć wyrazić swoje emocje i potrzeby w sposób, który nie jest agresywny, obwiniający i osądzający. Warto też umieć wyrazić siebie w zgodzie z naszymi wartościami i celami. Dlatego tak ważna jest inteligencja emocjonalna i umiejętności komunikacyjne. Inteligencja emocjonalna da nam wiedzę jak dane sytuacje wpływają na nas i naszego partnera. Natomiast odpowiednia komunikacja pozwoli nam to właściwie powiedzieć. Tylko jedno z nich jest nie wystarczające. Sama umiejętność komunikacyjna nie pozwala dobrze wiedzieć, rozumieć, działać i zarządzać emocjami w nas i u innych osób. Do osiągnięcia długotrwałej satysfakcji z związku dobra komunikacja (bez agresji, osądzania i obwiniania) jest niewystarczająca.

Jeśli stawiasz sobie za cel wzmocnienie związku to musisz posiadać zdolności emocjonalne czyli inteligencje emocjonalną. Bez niej nie będziesz potrafił zrozumieć ani wyrazić swoich uczuć. Na co dzień może to nie być widoczne tym bardziej jeśli nie spędzacie ze sobą wystarczająco dużo czasu. Jednakże wcześniej czy później powstaną sytuacje konfliktowe. Załóżmy, że posiadacie podobne wartości a Wasze potrzeby są do pogodzenia. W przypadku gdy obydwoje będziecie posiadali odpowiednią inteligencje emocjonalną to nie tylko poradzicie sobie z sytuacją konfliktową ale jeszcze bardziej wzmocnicie swój związek. Natomiast jeśli jedno z Was będzie posiadało niższy poziom IE to w tej konkretnej sytuacji konflikt może zostać zażegnany. Partner z wyższą inteligencja emocjonalną będzie czuł jednak rozczarowanie i w długiej perspektywie Wasz związek będzie zagrożony.

Jaki poziom inteligencji emocjonalnej pozwala na satysfakcjonujący bliski związek?

Kluczowa jest tutaj różnica miedzy Wami im ona jest niższa tym większa może być Wasza satysfakcja a także trwałość związku. Jeśli obydwoje macie niską inteligencje emocjonalną to świat emocji jest dla Was zakryty mgłą. Wiedziecie i czujecie mało a to powoduje, ze wieloma rzeczami się nie przejmujecie. Na pewno Wasze życie jest uboższe, ale jak człowiek o tym nie wie to przecież nie cierpi z tego powodu ;-). Problem powstaje w sytuacji jak Wasze poziomy inteligencji emocjonalnej są różne. Wtedy jedno z Was zacznie odczuwać rozczarowanie i będzie dojrzewać w nim decyzja do zakończenie tego związku. Z różnych powodów może tak się nie stać, ale na pewno pojawiać się będzie zawód, żal, rozżalenie, zniechęcenie, smutek a na końcu niechęć. Nawet jeśli okaże się, że to Ty będziesz tą osobą z niższym wynikiem w IE to wcześniej czy później dostrzeż te nieprzyjemne emocje u swojego partnera. Podziała to na obniżenie Twojej satysfakcji z związku co również będzie widoczne i koło się zatoczy kiedy Twój partner będzie to widział.

Obecnie często u osób powyżej 40 lat, którzy nie wyobrażają sobie opuszczenia partnera, możemy obserwować próbę zmniejszenia dyskomfortu w ich związkach. Polega ono na prowadzeniu życia w którym partnerzy skracają do minimum kontakty i aktywności ze sobą. Żyją razem, ale tak naprawdę koło siebie.

Konflikty w związkach, a inteligencja emocjonalna

Konflikt potrzeb, interesów czy wartości w bliskich związkach jest do uniknięcia. Partnerzy powinni się skupić na jasnym i konkretnym określeniu czego oczekują od siebie i od związku. To pozwoli im lepiej zrozumieć swoje i partnera potrzeby. Następnie można przystąpić do wspólnego wypracowywania kompromisu, który pozwoli wzmocnić związek. Aby to osiągnąć, powinni oni zawsze szczerze rozmawiać o swoich oczekiwaniach i pracować nad ich realizacją.

Efektywna komunikacja też jest istotna

Tutaj kluczowe są umiejętności komunikacyjne (efektywna komunikacja). Niestety nie zawsze jest to wystarczające. Przykładowo, jeśli jedno z partnerów uważa, że osiągniecie szczęścia w związku jest tożsame z dużą bliskością i zależnością, a drugi partner potrzebuje wyraźnego obszaru niezależności i autonomii to inteligencja emocjonalna oraz odpowiednia komunikacja nie pomoże w utrzymaniu tej relacji a tym bardziej w uzyskaniu satysfakcji u partnerów. Jeśli dojdzie do wykorzystywania inteligencji emocjonalnej (np. poprzez treningi inteligencji emocjonalnej) do osiągania tak sprzecznych celów, to jej poziom nie poprawi jakości związku, przeciwnie – może nasilać konflikt. To, że osoba posiadająca wyższą IE częściej realizuje swoje zamierzenia, nie oznacza zatem, że jej satysfakcja przekłada się na zadowolenie partnera.

Jak wykorzystać trening inteligencji emocjonalnej oraz poznać wartości i potrzeby, które zbudują silny, udany związek?

Dlatego też tak ważne jest szczere i dokładne przepracowanie swoich wartości. W tym może pomóc krótki kurs, w czasie którego za pomocą sprawdzonych naukowo narzędzi wraz ze specjalista można sprawdzić dokładnie swoje wartości i je porównać w stosunku do tych partnera.

Daje to podstawę do szczerych i pogłębionych rozmów prowadzących do wypracowania tych wspólnych jak i osobnych potrzeb. Dopiero wtedy zaczyna dobroczynnie działać inteligencja emocjonalna a partnerzy mają okazje uzyskać duża satysfakcję ze swojego związku. Badania pokazują, że wysoka IE ma korzystny wpływ na jakość relacji w postaci wzajemnego wsparcia i dobrostanu w związku. Dzięki zdolnościom emocjonalnym partnerzy są w stanie zrozumieć, ocenić i poradzić sobie z emocjami i potrzebami swojego partnera.

Korzyści z wysokiej inteligencji emocjonalnej i jej wpływ na uczucia

Ponadto wysoka inteligencja emocjonalna wpływa na wytworzenie pozytywnych uczuć wobec partnera, które mają kluczowe znaczenie dla jakości relacji (Mikulice i Shaker, 2007). Relacja bliska to także system, który charakteryzuje się wzajemnymi oczekiwaniami, w których obydwie strony działająą wpływając na siebie. Oznacza to, że jakakolwiek zmiana w postawie jednego partnera może wpłynąć na drugą osobę. Z tego powodu, gdy jeden partner jest niezadowolony, to może ono obniżyć satysfakcję drugiego partnera. W celu utrzymania zdrowych i silnych relacji, należy stale dbać o dobrze zrozumiane potrzeby i zadbać o wzajemny szacunek oraz wsparcie.

Podsumowując jeśli spotykamy osobę o wysokiej IE, pozytywnie i empatycznie nastawionej do nas (i dodatkowo o podobnych wartościach i wysokich umiejętnościach komunikacyjnych) to dobrze wróży to naszemu związkowi. Jest to jednak nie wystarczające jeśli, któreś z tych zdolności lub kompetencji sami nie posiadamy.

Natomiast jeśli nasza inteligencja emocjonalna jest niska to nasze dobre intencje, najlepsze chęci i wspólne wartości będą nie wystarczające. Spotykając partnera w stosunku do którego będziemy mieli wyższą inteligencję emocjonalną nie możemy oczekiwać satysfakcji ze związku. Nawet jeśli ten partner będzie miał te same wartości i najlepsze chęci oraz empatię.

Na ogół kobiety posiadają przewagę w poziomie inteligencji emocjonalnej a kulturowe, społeczne i religijne naciski powodowały, że mimo wyższej inteligencji zostawały one w związkach dla nich niekorzystnych. Dzisiaj te naciski są już dużo mniejsze i powoli ludzie zaczynając coraz bardziej walczyć o swoje dobro i układać życie w zgodzie ze swoimi emocjami.

Czy chciałbyś (-abyś) mieć wyższą inteligencję emocjonalną?

Dlatego, jeśli czujesz, że Twój partner ma wyższe kompetencje w świecie emocjonalnym to trening IE jest właśnie dla Ciebie. Umiejętności jakie w nim nabierzesz mogą służyć nie tylko Tobie ale również Twojej drugiej połówce. Zapraszamy Ciebie / Was do Treningu inteligencji emocjonalnej.

Dodatkowo polecamy:

Przetestuj naukowo swoją inteligencję emocjonalną
Zostań Diagnostą Inteligencji Emocjonalnej EIExpert
Zostań Trenerem Inteligencji Emocjonalnej EIExpert

Błędy poznawcze
Lista błędów poznawczych
Asertywność i osoba asertywna
Skuteczna komunikacja