Jak powstał trening interpersonalny – od czego się zaczęło?

Aby dobrze zrozumieć czym jest trening interpersonalny i jakie znaczenie ma w nim inteligencja emocjonalna, zacznijmy od krótkiego wprowadzenia.

Początek treningu interpersonalnego uznaje się za przełom lat 40 i 50. Wtedy to dwaj wielcy psycholodzy – Carl Rogers i Kurt Lewin, zwrócili uwagę na ciekawe zjawisko. Podczas pracy z kadrą kierowniczą, w tym zarządzającą placówkami medycznymi i psychologicznymi, zauważyli, że uczestnicy ich szkoleń uczą się najwięcej nie podczas wykładu czy samego słuchania materiału szkoleniowego, ale podczas omawiania swoich przemyśleń, różnych punktów widzenia w grupie, różnych reakcji, w tym emocjonalnych.

Również uczestnicy tych szkoleń zwracali uwagę, że najistotniejszą częścią był proces grupowy – na początku chaotyczny i niezorganizowany, stopniowo nabierający form i zasad. Właśnie ten proces kształtowania się porządku z chaosu, przy odpowiednich warunkach, pozwalał ludziom rosnąć najbardziej i uczyć się najwięcej. Również o sobie.

Tak powstał trening interpersonalny – nowa metoda nauki umiejętności interpersonalnych, oparta o bezpośrednie doświadczenie, eksperymentowanie z nowymi zachowaniami i wymianę refleksji w grupie.

Trening interpersonalny ma dziś różne formy, ale większość zachowuje właśnie tę zasadę – zaczynają się niedyrektywnie, jedynie z przyjęciem kontraktu gwarantującego wszystkim uczestnikom bezpieczeństwo i kilkoma prostymi zasadami, np. mówienia tylko o tym, co dzieje się tu i teraz, unikania oceny i krytyki innych uczestników, pozwolenia sobie i innym na ekspresję emocji.

Dzięki spontaniczności i możliwości wyrażania siebie oraz refleksji na temat interakcji z grupą uczestnicy rozwijają się nie tylko interpersonalnie – zwiększa się ich zaufanie do siebie i innych ludzi, samoakceptacja, pewność siebie, często uważają się po treningu za bardziej elastycznych i wartościowych.

Czym jest więc trening interpersonalny?

W najprostszym ujęciu, trening interpersonalny to pełne refleksji doświadczenie bycia z innymi ludźmi. Jest to doświadczenie grupowe, w trakcie którego uczestnicy mogą wchodzić ze sobą w niemal dowolne interakcje, poznając się wzajemnie i nabywając lub rozwijając umiejętności kluczowe w kontaktach z innymi ludźmi (i samym sobą w relacji do ludzi).

Podczas treningu interpersonalnego osoby biorące w nim udział współtworzą wyjątkowy proces, który rządzi się określonymi prawami, jednocześnie będąc pełnym spontaniczności. Każdy uczestnik może doświadczyć podczas niego pewnych stałych mechanizmów powstawania grupy oraz kształtowania się norm i ról grupowych, a jednocześnie mieć udział w tworzeniu wyjątkowego i niepowtarzalnego wydarzenia.

Trening interpersonalny a szkolenie

Czy trening interpersonalny to to samo, co szkolenie z komunikacji interpersonalnej i czy w ogóle możemy nazwać trening interpersonalny szkoleniem?

Nie do końca. Szkolenie z zakresu komunikacji interpersonalnej z reguły przyjmować będzie formę wykładu (wprowadzenia teoretycznego) przeplatanego ćwiczeniami praktycznymi (warsztatem). Najpierw posłuchamy o danym temacie lub obejrzymy scenkę, następnie doświadczymy jej podczas ćwiczenia / eksperymentu praktycznego.

Trening interpersonalny może zawierać pewne elementy szkolenia, ale dopiero na późniejszym jego etapie – gdy z chaosu powoli, pod wpływem odkryć i hipotez uczestników, wyłania się porządek, czyli wnioski i odkrycia – przemyślane, nazwane i ułożone w głowach uczestników.

Czy któraś z tych form jest lepsza? Oczywiście odpowiemy – to zależy. Jeśli zależy nam na czasie i szybkości nabycia przez uczestników konkretnych umiejętności, na przykład autoprezentacyjnych czy sprzedażowych – raczej wybierzemy trening. Jeśli natomiast bardziej zależeć nam będzie na wglądzie i głębszym rozwoju osobowości uczestników – wybierzemy trening interpersonalny zamiast szkolenia.

Co ma na celu trening interpersonalny?

Możemy przyjąć, że zasadniczym celem treningu interpersonalnego jest rozwijanie umiejętności komunikowania się między ludźmi poprzez uwrażliwienie ich na siebie nawzajem i na siebie samego.

Inne, szczegółowe cele, to np.:

• Możliwość eksperymentowania z nowymi, bardziej korzystnymi sposobami kontaktu z ludźmi.
• Zdrowe redukowanie stresu i napięcia w relacjach z innymi.
• Lepsze zrozumienie siebie i innych.
• Budowanie więzi i zaangażowanie w intymne relacje interpersonalne.
• Rozwój umiejętności współpracy i pracy zespołowej.
• Rozwój umiejętności radzenia sobie z trudnymi sytuacjami interpersonalnymi, rozwiązywania konfliktów itp.
• Poprawa jakości życia poprzez zdrowsze i bardziej satysfakcjonujące relacje z innymi ludźmi.

Trening interpersonalny – program dla biznesu

Wprowadzając trening interpersonalny jako program dla pracowników naszej firmy, zwiększamy efektywność działania nie tylko przeszkolonych jednostek, ale całej organizacji.

Rozwijanie umiejętności interpersonalnych w kontekście biznesowym przydaje się zarówno pracownikom niższego szczebla, jak i kierownikom i dyrektorom. Koncentrując się na poprawie zdolności do porozumiewania się z innymi ludźmi, uświadomienia sobie ich potrzeb oraz budowania trwałych i pełnych zaufania relacji z klientami i pracownikami, uczestnicy treningu interpersonalnego są już na jego początku ukierunkowani na eksperymenty i doświadczenia. Umożliwia im to jednocześnie rozwój umiejętności komunikacji werbalnej i niewerbalnej oraz zwiększenie skuteczności w zarządzaniu konfliktami w zespole.

Trening interpersonalny jest szczególnie ważny w dzisiejszej rzeczywistości, gdy w biznesie coraz bardziej liczy się nie tylko fachowa wiedza i twarde umiejętności, ale również właśnie umiejętności miękkie. Firmy, które zatrudniają pracowników o wysokim poziomie kompetencji interpersonalnych, lub systematycznie szkolą te kompetencje, są w stanie osiągać lepsze wyniki i budować silniejsze więzi z klientami.

Trening interpersonalny może być dostosowany wąsko – do indywidualnych potrzeb danej firmy, a także szeroko – do specyfiki jej branży i rodzaju działalności. Poza formą szkoleniową częstym pomysłem są konsultacje z trenerem. Programy te są zazwyczaj skoncentrowane na takich obszarach jak: komunikacja interpersonalna, zarządzanie konfliktem, budowanie zaangażowania pracowników, radzenie sobie ze stresem czy trudnymi sytuacjami i budowanie trwałych relacji z klientem.

Trening interpersonalny a programy naszych zachowań

Trening interpersonalny dąży do pozostawania w „tu i teraz”, co pozwala uczestnikom otrzymywać na bieżąco informacje zwrotne na temat swoich zachowań i sposobu, w jaki są odbierani przez innych. Nie mówimy o tym, co było czy co będzie, ale o tym, co właśnie się dzieje i co w związku z tym myślimy i czujemy. Trening umożliwia także doświadczanie, nazywanie i wyrażanie własnych uczuć oraz zrozumienie ich wpływu na zachowanie wobec innych.

Czy trening interpersonalny zastępuje terapię?

Warto zaznaczyć, że trening interpersonalny, choć często jest głębokim i odmieniającym człowieka doświadczeniem, nie zastąpi pracy terapeutycznej. Nie koncentruje się na przeszłości, tylko na chwili obecnej. Nie szukamy podczas niego przyczyn określonych zachowań czy uczuć, mamy je raczej autentycznie wyrażać.  Trening interpersonalny nie ma na celu zmiany naszego zachowania, a jedynie głębszą refleksję nad tym jak wpływa na uczucia i zachowanie innych osób w grupie.

Trening interpersonalny nie jest terapią, ale może przynieść wiele różnorodnych korzyści, takich jak zwiększenie samoświadomości, rozwijanie umiejętności interpersonalnych i lepsze rozumienie relacji.

Jednocześnie, uczestnicy muszą być gotowi na zmiany i przygotowani na to, że trening może wprowadzić początkowo wiele chaosu i wywołać trudne emocje. Dlatego po treningu warto dać sobie czas na przyswojenie doświadczeń i refleksję.

Trening interpersonalny jako przeglądanie się w oczach innych

Trening interpersonalny to doświadczenie, którego przebieg trudno szczegółowo zaplanować – to, co się na nim wydarzy, zależy od uczestników (ich nastawienia, osobistych celów, motywacji), od dynamiki grupowej oraz sposobu, w jaki trener prowadzi daną grupę.

Jako uczestnicy nie wybieramy z kim będziemy wchodzić w interakcje – to, kto znajdzie się na treningu, jest niespodzianką i jednocześnie szansą oraz wyzwaniem. Możemy „przejrzeć” się w oczach nieznanych nam osób. Doświadczyć tego, jak na nas reagują. Co ich do nas zbliża, a co oddala?

Kto najwięcej zyska na udziale w treningu interpersonalnym?

Osoby:

• zainteresowane rozwojem osobistym i dążące do większej samoświadomości,
• pracujące z ludźmi, np. pracownicy służby / ochrony zdrowia, psycholodzy, trenerzy, nauczyciele, terapeuci, menedżerowie, lekarze, doradcy zawodowi, specjaliści ds. HR i inni,
• mające trudności w nawiązywaniu i utrzymywaniu bliskich relacji,
• zmagające się z konfliktami interpersonalnymi, nie potrafiące poradzić sobie ze złością na zachowania i reakcje innych ludzi,
• dążące do przełamania swoich ograniczeń i oporów w kontaktach z innymi ludźmi.

Czy trening interpersonalny może zaszkodzić?

Trening interpersonalny może być ryzykowny w kilku sytuacjach. Ta forma nauki wymaga od uczestników publicznego otwarcia się na swoje uczucia i doświadczenia, co dla niektórych osób może być niekomfortowe lub nawet ekstremalnie trudne. Szczególnie dotyczy to sytuacji, gdy uczestnik:

• Nie jest gotowy na zmianę i konfrontację ze swoim wnętrzem, nie chce uświadomić sobie tego co naprawdę czuje. Trening interpersonalny wymaga otwartości i zaangażowania uczestników, którzy muszą być gotowi na refleksję i na przyjmowanie informacji zwrotnych, które nie zawsze wywołają miłe uczucia. Dobry trener prowadzący trening interpersonalny jest w stanie tak prowadzić proces, aby uczestnicy zakończyli go w pozytywnym stanie wewnętrznym, jednak zasadzie przeplata
  
• Uczestnik cierpi na poważne problemy emocjonalne lub psychiczne albo choruje psychiatrycznie. W takim przypadku należy skonsultować się z lekarzem lub terapeutą, aby stwierdzić, czy osoba może bezpiecznie wziąć udział w treningu interpersonalnym.
  
• Uczestnik znajduje się w bardzo trudnym punkcie życia, np. przeżywa rozstanie, żałobę, silnie stresującą sytuację zawodową lub osobistą. W takich warunkach jesteśmy zbyt zaaferowani problemami, żeby w pełni zaangażowania brać udział w treningu.
  
• Uczestnik cierpi na silny lęk czy fobię społeczną lub agorafobię. Trening interpersonalny z natury wymaga uczestnictwa w grupie, co może być trudne dla takich osób. Nieustanny lęk przed oceną czy odrzuceniem może nie tylko zabrać nam możliwość uczenia się, ale spowodować jeszcze silniejsze obniżenie samooceny. A przecież trening interpersonalny ma zupełnie przeciwne założenia!

Rola inteligencji emocjonalnej w treningu interpersonalnym

Inteligencja emocjonalna (EQ) jest jednym z najważniejszych aspektów treningu interpersonalnego. Obejmuje ona samoświadomość, samoregulację, empatię, umiejętności społeczne i motywację – wszystkie te elementy są niezbędne do tworzenia udanych relacji. Rozwijając swoją inteligencję emocjonalną (np. poprzez trening inteligencji emocjonalnej), ludzie mogą lepiej rozpoznawać i zarządzać własnymi emocjami, jak również emocjami innych, co prowadzi do poprawy umiejętności komunikacyjnych i rozwiązywania konfliktów. To z kolei prowadzi do zdrowszych relacji – zarówno zawodowych, jak i osobistych.

Specjalny program treningu interpersonalnego – jak się przygotować?

Przygotowanie się do treningu interpersonalnego może pomóc w maksymalnym wykorzystaniu wynikających z niego korzyści.

Jeśli masz czas na dobre przygotowanie, polecamy wzięcie udziału w treningu inteligencji emocjonalnej przed treningiem interpersonalnym. Chociaż oba te procesy mogą kolosalnie wpłynąć na siebie i dopełnić się wzajemnie, uważamy, że to właśnie rozwój emocjonalny powinien być pierwszym krokiem.

Będąc bardziej świadomymi emocji, potrafiąc włączać je  w procesy motywacyjne, rozumiejąc ich dynamikę i podnosząc zdrową empatię, jesteśmy w stanie szybko nabyć umiejętności interpersonalnych i stać się świetnymi komunikatorami. Osoby z wyższą inteligencją emocjonalną z założenia „wyciągną” więcej z treningu interpersonalnego.

Ważne jest także, aby uczestnik przygotował się przed samym treningiem:

Dobrze przemyślał swoje potrzeby, cele i motywacje. Dlaczego bierze udział w treningu interpersonalnym? Czego oczekuje? Co w sobie chce bliżej poznać, czego doświadczyć, co usprawnić?

Wyspał się i zadbał o pozostałe potrzeby fizjologiczne. Najlepsze będą zdrowe posiłki i duża ilość wody, aby organizm nie doświadczał fizjologicznego napięcia i aby potrzeby układu nerwowego, w tym mózgu, były spełnione.

Nastawił się na wysiłek intelektualny, rozwój i naukę, również na trudnych emocjonalnie doświadczeniach.

Przyjął otwartą postawę względem ludzi, nastawił się na serdeczny i pozytywny kontakt, szczególnie na początku treningu.

Pamiętał, że w trudnych sytuacjach zawsze może powiedzieć „stop” lub poprosić trenera o pomoc.

Podsumowując…

Umiejętność komunikacji jest kluczowa dla naszego życia, tak samo jak umiejętność radzenia sobie z emocjami czy motywowania się. Poprawna komunikacja umożliwia nam tworzenie pozytywnych relacji z innymi ludźmi. Warunkuje uzyskania uznania w grupie i pozytywnej oceny w pracy, prowadzi też do harmonijnych relacji rodzinnych. Właściwa komunikacja sprawia, że zachowujemy się atrakcyjnie i jesteśmy oceniani jako sympatyczni i pozytywni, ludzie bardziej nas lubią.

Trening interpersonalny to świetny sposób samorozwoju i doświadczenia siebie na nowych poziomach. Polecamy serdecznie udział w tej formie nauki i życzymy samych owocnych przygód!